Las Lanzas

Van 10 september 2023 tot en met 10 maart 2024 heeft het kunstenaarsduo Iratxe Jaio en Klaas van Gorkum een residencyproject in Breda. Hun werkperiode gaat dieper in op het gedeelde Spaanse en Nederlandse verleden en plaatst dit in een hedendaagse context.

Uitgangspunt voor hun project, met als werktitel “Las Lanzas”, is de aanwezigheid in Breda van diverse kopieën van het beroemde schilderij van Diego Velázquez, dat de overgave van Breda tijdens de tachtig-jarige oorlog met Spanje tot onderwerp heeft. In het Stedelijk Museum Breda hangt bijvoorbeeld een geschilderde reproductie van de hand van Kees Maks, uit 1903. En in de hal van het stadhuis Breda hangt een kopie van Fernando Coll, uit 1929.

Tijdens een werkperiode van zes maanden zullen de kunstenaars Iratxe Jaio en Klaas van Gorkum een vergelijkend onderzoek doen naar de rol die elk exemplaar als cultureel artefact speelt. Zij zullen dit doen vanuit de gedachte dat de context allesbepalend is voor de betekenis van een kunstwerk, want ook al vertonen de beelden op het oog een grote gelijkenis met elkaar, ze vervullen zeer uiteenlopende functies. Zo viert het origineel, dat in het Prado museum in Madrid hangt, de glorieuze overwinning van de Spanjaarden tijdens het beleg van Breda. Maar in het Stedelijk Museum van Breda dient het schilderij juist om de grandeur van de stad in relatie tot de Oranje-Nassaus te onderstrepen. En op het stadhuis vormt het doek dagelijks een dankbaar decor voor talloze trouwfoto’s.

Door middel van onderzoek, videodocumentatie en geënsceneerde interventies willen de kunstenaars de samenhang tussen de verschillende kopieën belichten, met in het bijzonder aandacht voor de situaties die zich rond of vóór de doeken afspelen. Wat voor gemeenschappelijke patronen vallen daarin te herkennen, en waarin onderscheiden ze zich van elkaar? Wat kan dit ons vertellen over de relatie tussen hedendaags publiek en kunst, of de geschiedenis?

Het project zal plaatsvinden in Breda, waarbij het artistieke onderzoek zich in eerste instantie richt op de locaties Stadhuis Breda en Stedelijk Museum Breda, waar de kopieën hangen, en waar het stadsarchief de historische materialen bewaart. Tegelijkertijd zal het onderzoek ook plaatsvinden in Madrid en specifiek in het Prado museum, voor de geschiedenis van het origineel in relatie tot het vervaardigen van de kopie. In het rijksmonument De StadsGalerij te Breda zal in 2024 het uiteindelijke resultaat worden gepresenteerd in de vorm van een kunstinstallatie.

Over Iratxe Jaio en Klaas van Gorkum

Iratxe Jaio (Spanje 1976) en Klaas van Gorkum (Nederland 1975) gevestigd te Rotterdam werken sinds 2001 samen als kunstenaarsduo. Een klassieke opvatting van auteurschap is in hun projecten nauwelijks van toepassing. Ze onderzoeken de sociale functie van bestaande objecten en documenten door ze na te maken, te bewerken, of door ze gewoonweg in een nieuwe samenhang te tonen. Een belangrijk motief in het werk van Iratxe en Klaas is de relatie tussen kunstenaar en samenleving. Ze richten hun blik daarbij niet alleen op de invloed die bepaalde maatschappelijke ontwikkelingen uitoefenen op het kunstenaarschap, maar kijken ook naar de actieve rol die kunstenaars daar zelf in kunnen spelen. In de afgelopen jaren heeft het duo veel in Spanje gewerkt. Als kunstenaars met ieder een eigen culturele achtergrond zijn ze gewend om tussen de twee werelden te laveren, en om de vertaalslag ertussen te maken.

Foto: Iratxe Jaio en Klaas van Gorkum en met dank aan Stedelijk Museum Breda