49m2 / jaar 5 / zomer / 15-09-2021

Aan het Zaartpark te Breda kun je een afgebakend stuk grond vinden met een oppervlak van 49m2 waar de gemeente Breda de komende 20 jaar geen onderhoud meer aan verricht volgens de overeenkomst afgesloten met kunstenaar Gerrit-Jan Smit. Ik ben Roos Vogels en deze zomer liet ik mijn gedachten los op wat die 49m2 voor mij kan zijn.

Op 25 februari 2021 nam ik deel aan een zoom-meeting met kunstenaar Gerrit-Jan Smit en de mensen van Witte Rook. Gerrit-Jan vertelde enthousiast over zijn project, maar ook over het feit dat hij had gedacht dat er tegen deze tijd meer zou zijn gebeurd met de 49m2. “Er is niks extreem hard gaan groeien, en bezoekers van het park lijken ook weinig van op de hoogte te zijn wat die plek nu eigenlijk is wat niet erg is, maar er kan zoveel meer.” Ieder seizoen wordt er een foto gemaakt van de plek met een verhaal en deze zomer werd ik gevraagd dit te doen, en dat vooral vanuit mijn eigen kunstpraktijk te benaderen.

Geweldig! dacht ik, een stuk grond waar ik kan doen wat ik wil. Eerst ben ik eens gaan googlen wat het Zaartpark precies is en kwam erachter dat het een van de meest natuurlijke en natuur-rijke parken van Breda is. In mijn praktijk werk veel ik met de natuur en zie dit als een combinatie van kunst en een (bijna) wetenschappelijk onderzoek. Het riep de vraag op wat ik zou kunnen toevoegen aan de 49m2.

Dat leidde tot het idee een boom te planten. Al een aantal jaar staan bomen centraal in mijn werk, ik probeer dat op diverse manieren te benaderen door steeds op verschillende onderdelen te focussen. Toch zou ik nog meer, eigenlijk alles, willen weten over bomen. De beste manier lijkt mij om een boom te planten om zo de groei van dichtbij te volgen.

De keus voor het soort boom was snel gemaakt: een Schietwilg. Deze boom vind ik ontzettend fascinerend omdat er relatief weinig over bekend is. Het is een behoorlijk iconische boom in ons Nederlandse landschap die bekend is als een Knotwilg. Het feit dat wij mensen er een Knotwilg van hebben gemaakt, is omdat de takken ontzettend flexibel en veelzijdig zijn om mee te werken, door middel van vlechtwerk worden er bijvoorbeeld manden en tuinafscheidingen meegemaakt.

Toen de keus om een boom te planten was gemaakt, en welke boom, was de volgende vraag: hoe ga ik dat financieren? Een boom kopen is niet bepaald goedkoop. Dit voorjaar heb ik een projectplan geschreven en ingediend als aanvraag voor een makerssubsidie van de gemeente Breda. ‘Het volgen van de groei van de boom als onderzoek van jaren. Het plan is om dit onderzoek goed te documenteren en er over te schrijven op mijn website. Zodra de boom groot genoeg is kan ik de wilgentenen vergaren waar ik weer werk mee kan maken. Zo ontstaat er een langdurige band tussen mijn werk en de locatie in het Zaartpark en geeft het hopelijk de 49m2 een nieuwe laag.’ 

Begin september kreeg ik bericht dat de subsidie werd toegewezen. Vanaf dat moment ben ik snel te werk gegaan. Er moest nog een hoop geregeld worden en de zomer was al bijna voorbij. Eerst maar eens de boom uitzoeken, na een hoop belletjes en Googlen kwam ik uiteindelijk op onlineplantenshop.nl. Na het bestellen van de boom kon ik verder. Ik wilde graag een bordje bij de boom hebben, zodat bezoekers van het park wat informatie hebben over het project. Ik kreeg de tip dat ik het zou kunnen laten laseren bij de Makersbase in Breda, een jeugdvrijwilliger die vaak bij de Makersbase te vinden is heeft me geholpen het bordje zo te krijgen als ik voor ogen had.

15 september heb ik het Zaartpark bezocht om de plek in me op te nemen en de seizoensfoto voor Witte Rook te maken. Ik raakte hier aan de praat met een bezoeker die wekelijks in het park komt. Hij vroeg me wat ik aan het fotograferen was, dus ik vertelde over de plek. Dat het een kunstwerk is van Gerrit-Jan Smit en dat het de enige plek in Breda is waar de gemeente niks over te zeggen heeft. “Ik vind dat altijd mooi, zulke initiatieven en verhalen.” zei hij. “En waarom maak jij dan een foto van deze plek?” Nou, ik ga hier zaterdag een boom planten, vertelde ik. “Wat een mooi idee!”. We zijn even op een bankje gaan zitten om te kletsen over het park, hij vertelde me dat hij hier vlakbij is opgegroeid en dat hij al jaren het park bezocht en dat er erg veel verschillende vogels te spotten zijn.

Foto: Ton Vogels

18 september: boomplantdag. Zaterdagochtend om 10:00 uur is de boom geplant. Een Salix Alba, ofwel Schietwilg. Een jong smal boompje van ongeveer 6 jaar oud. Daar staat hij dan, mijn eigen boom op de 49m2 van Gerrit-Jan. Ook ik kom elk seizoen terug om een foto te maken. De foto’s en het verhaal zullen te lezen zijn op mijn eigen website, www.roosvogels.com.