Advies aan de jonge kunstenaar #20

2018-12-06 De rijkdom van soberheid.

Voor kunstenaarschap heb ik nooit zo heel bewust gekozen. Ik kwam op de docentenopleiding handenarbeid terecht omdat ik, na de middelbare school, allerlei baantjes had gehad waarvan ik heel zeker wist, dat ik die niet de rest van mijn leven wilde doen. Docent wilde ik ook niet echt worden, maar het leek me een enorm leuke opleiding met naast de vele materialenkennis ook interessante theorievakken als kunstbeschouwing, cultuurgeschiedenis, psychologie e.d. Erna zou ik wel zien. Dan was ik weer 5 jaar verder. Ik leefde zoveel mogelijk zonder geld en verdiende er wat bij door model te zitten in het weekend en bij de avondopleiding. In het tweede jaar kreeg ik gelukkig een studiebeurs, waarvan ik kon sparen voor slechtere tijden. Dat heb ik altijd gedaan, zo min mogelijk uitgeven. Dan ben je onafhankelijk van verkopen, netwerken etc. Soberheid heeft me zoveel eigen tijd en vrijheid gegeven. Ik besef dat ik gemakkelijk praten heb. Ik had natuurlijk wel de tijdgeest mee, het leven was gewoon stukken minder duur. Dat je voor 30 gulden in de maand een huisje kon huren met tuin, waarin ik mijn eigen groente kon verbouwen. Er waren bijvoorbeeld ook hele andere regels/eisen wat betreft studiefinanciering. En na de opleiding had je meer financiële opvang via regelingen zoals de BKR, het voorzieningsfonds, jaarlijkse provincie aankooprondes, inleverdata voor kunstuitlenen. Je moest overal wel geballoteerd worden, maar de mogelijkheden bestonden tenminste en waren nog niet wegbezuinigd.

En sommige kunstwerken vereisen nu eenmaal een bepaalde techniek of materiaal, dat niet zomaar voor het oprapen ligt bij het grof vuil. Maar vaak gebruik ik materialen, die anderen weggooien, nog steeds. En als het porselein op is, dat een collega me schonk omdat zij er niet mee uit de voeten kon, dan zoek ik weer ander materiaal. Het toeval houdt me scherp, laat me dingen uitproberen waar ik vanuit het denken of mijn schetsboek alleen, nooit toe zou zijn gekomen. Ik heb ze wel hoor, een voorraadje ideeën. Maar ik wacht tot de situatie realisatie mogelijk maakt. Het zeer arbeidsintensieve schaduwleven kon ik bijvoorbeeld maken tijdens mijn verblijf in een gastatelier in Zwitserland 2010. Een duur plan kon ik in het textiellab in Tilburg uitvoeren, toen ik voor een buitententoonstelling werd gevraagd, waarvoor iedere kunstenaar een behoorlijk materiaalbudget was. Ook recycle ik oud werk of bestaande dingen.

‘open mind’ 2014 is gemaakt van plastic drinkflesjes ( mijn dochter houdt van fruit2day en ik vond de flesjes, die uit 2 bolletjes bestaan, erg mooi en vroeg haar ze voor me te sparen en me te waarschuwen als ze er 100 had. Voor een tentoonstelling in Frankrijk Vivre le lieu versneed ik ze en lijmde ze aan elkaar tot een soort gedachtenkronkels zwevend aan transparante draden, constant in beweging op de tochtstroom in het leegstaand huisje waar het glas uit de ramen was. Het fascinerende was, dat elke kronkel een andere snelheid had en ze soms zelfs tegen elkaar in draaiden.

Oud werk (polyester engelen uit 1978) dat jarenlang op de zolder had gelegen en nu vies en vergeeld bij de vuilnisbak wachtte om afgevoerd te worden, zag ik opeens als materiaal. Verknipte het, naaide het op andere manieren aan elkaar tot een soort golven (2015). Om er meer licht in te krijgen, gaf ik het een patroon van gaten.

Vaak heb ik me ingeschreven voor uitwisselingsprojecten, een postacademische opleiding in het buitenland (Kopenhagen 1978 – 80), gastateliers. Meestal hoef je je dan ook geen zorgen te maken om geld, kun je naar hartenlust experimenteren, maar moet je ook dealen met onverwachte situaties, andere sociale spelregels (Japan 2000) en materialen (porselein in Japan werkt weer heel anders dan porselein in Nederland). Uit je comfortzone gehaald, leer je snel en veel. Vanzelf wordt steeds meer duidelijk wat je belangrijk vind in het leven en of je de behoefte hebt dat met anderen te delen en hoe: in woorden, in beelden, tekeningen, persoonlijke performances of wat dan ook. Kijk vooral goed om je heen. Welke opdracht, tentoonstelling, galerie, gastatelier past bij jou. Ga in gesprek en benut je kansen. Ik lummel het liefst de dingen achterna, rol van het een in het ander, laat me door toevalligheden leiden, maar kies wel bewust voor datgene waar ik op in wil gaan, verzamel het leven om me heen. Mijn werk is vooral een verwerkingsproces. Het geeft me rust en inzicht. Maar als een ander het herkent, er op reageert of waardeert, word ik daar wel heel blij van. Mijn werk gaat namelijk niet alleen over het observeren en registreren van mijn eigen bestaan, maar ook over mijn verbondenheid met de natuur, de mensen, alles om me heen. Het gevoel deel uit te maken van een groter geheel.