Advies aan de jonge kunstenaar #23

Goed. Het ging zo… Maurice van Witte Rook vroeg me een advies te schrijven aan de jonge kunstenaar. Jij, de lezer; of je nu oud van geest bent in een jong lichaam, jong van geest in een ouder lichaam. Alumni, vers van de pers: je bent een collega. Welkom in ons universum van het makerschap. Een advies schrijven? Oké ik heb wat ervaring, heb vlieguren gemaakt. Vanuit die bron kan ik putten. Afgestudeerd aan Sint Joost in 1998, jawel, nog in het analoge tijdperk ;). Maurice vroeg het me in juni 2019… Het is nu september 2019. Vier maanden geleden zei ik: “Ja, dat is goed. Ik zal het proberen, vind mezelf niet zo’n schrijver, in gesprek gaat vind ik prettiger, maar oké.” Ik las wat eerder gepubliceerde adviezen van collega’s op de site van Witte Rook. In elk gepubliceerd advies herkende ik mezelf als maker. Fantastische verzameling van waardevolle adviezen. Ik vond het lastig een advies te geven dat niet al eerder geschreven was en daarnaast werd ik continue onderbroken, vergat ik eerder geschreven document op te slaan door m’n haast en liet ik me afleiden door werk en regeldingen. Eigenlijk stuitte ik meteen op het eerste punt wat ik mee wil geven. Ik schoof het schrijven van het advies steeds voor me uit, deed het haastig tussendoor. Betaald werk vond ik belangrijker en voelde er een andere verantwoordelijkheid voor dan niet betaald werk zoals het schrijven van dit advies. Collegialiteit en netwerk zijn even waardevol als geld. Het is een lastige. Van betaald werk kan ik wel mijn rekeningen betalen. Maar van collegialiteit word ik gelukkig en vanuit een netwerk kunnen ook weer betaalde opdrachten ontstaan. Je bepaalt en her-bepaald de waarde van je werk continue. Wat is het jou waard en wat is het anderen waard. Het is naar mijn idee belangrijk daar open over te zijn met diegene waar je mee of voor werkt. Nu zit ik weer drie dagen later na het schrijven van de vorige zinnen even tussen afspraken door te lunchen. Ik pak het advies er weer bij. Ik ben geneigd om een soort kernadviezenlijstje samen te stellen. Bondige opmerkingen. Omdat ik fragmentarisch aan dit advies schrijf, kom ik niet tot het ‘verhalende’ geheel. En moet ik overstappen op kort en bondig. 

Daar gaan we;

• Je her-bepaalt continue de waarde van je werk. Neem jezelf en je werk serieus. Pas op met vrijwillig of voor niets, ook al staat het zo goed op je CV. Jij en je werk zijn waardevol. Je oefent een beroep uit.
• De fijnste opdrachtgevers zijn diegene waarmee je een inhoudelijke discussie kunt voeren, maar die keuzes uiteindelijk aan jou laten omdat ze vertrouwen hebben in je makerschap.
• Zorg voor een dagelijks ritme. Als je – even – niet voor een opdrachtgever bezig bent en tijd en ruimte kunt maken voor je eigen werk. Of als je altijd vanuit je eigen werk start. Ritme, ruimte en een overzichtelijk opgeruimd atelier geeft rust om je creatieve proces te laten stromen en het experiment zich aandient. Via CLIB in Breda kun je bijvoorbeeld een atelier huren. Jouw domein waar je een beeldenwand aan kunt leggen en je je kunt wanen in je makerswereld. Je atelier als tweede huid. Wellicht heb je thuis ook ruimte maar pas op voor afleiding – hoe lief en goed bedoeld ook – van je eventuele medebewoners.
• Stilte, afzondering en concentratie afwisselen met inspirerende omgevingen, ontmoetingen en anderszins zinderende prikkels. Zonder je af en ontmoet.
• Vertrouw op je intuïtie. Laat je niet onzeker maken door ‘wat er heerst’ of kritiek. Maak wat je wil maken, daar zit je overtuigingskracht en je zekerheid: je waarde.
• Binnen je beeldend proces kun je altijd terug en dan weer door: het is iteratief. 
• Kopiëren, irriteren, interpreteren, creëren, evalueren.
• Geld. Het is een ramp. Ik sta sinds m’n academietijd bijna altijd rood. Af en toe verdien ik goed, heb ik een piek door een goed betaalde opdracht, maar er liggen dan schulden te wachten en het is meteen weer terug in het rood. Ik kan hierover geen advies geven waarmee ik waarborg je schuldenvrij en een beetje ruim in kas te laten leven. Crowdfunding heb ik meerdere malen succesvol ondernomen om publicaties uit te kunnen geven bij de daarbij behorende tentoonstellingen. Dat vond ik fantastisch. Je merkt dat anderen je werk waarderen en je willen helpen. Je het gunnen werk te kunnen realiseren. Sinds een jaar of negen heb ik wat financiële vastigheid in de vorm van lesgeven aan verschillende academies. Het begon als ‘bijbaan’. Had tijd nodig om het lesgeven of begeleiden van studenten mij eigen te maken. Nu is het een serieus onderdeel van mijn kunstenaarschap. 
• Het is dubbel: eigen werk maken, dat geëxposeerd te krijgen en proberen te verkopen via bv. een galerie, opdrachten aannemen en lesgeven. Het zijn verschillende werkwijzen en rollen die door elkaar lopen en elkaar afwisselen. Continue schakelen. Het fragmentarische waar ik dit advies mee begon. Maak voor jezelf een keuze, elke dag weer. Wil en kun je dingen door elkaar doen of niet. Alle keuzes hebben consequenties of dat nu financieel is of levensgeluk technisch. Ik vind het nog steeds moeilijk om alles door elkaar te doen. Het kost me energie. Een ding geeft me energie, meerdere dingen kost mij energie.
• Relaties. Zorg dat je blijft communiceren met je partner, ouders, kinderen en vrienden. Ben open. Vertel wat er in je omgaat. Jij als maker bent bezeten van je werk. Het is vaak een mentaal, soms ook fysiek gevecht, je werk te kunnen realiseren. In je hoofd en hart draait het om jou en je werk. Dat kan voor je dierbaren soms wat heftig zijn om mee om te gaan. Hou je dierbaren daarom op de hoogte. Geef ze vertrouwen dat je ooit ‘weer terug komt’ en vertel ze dat je ze dankbaar bent, dat je je werk kunt realiseren en dat ze van je – blijven – houden. Niet alles draait om jou en je werk. De anderen zijn er ook. Verlies dat niet uit het oog. Het is fijn als je een partner hebt die ook kunstenaar is en snapt hoe beeldende processen werken. Het is wel belangrijk dat je onderhuidse gevoelens van bijvoorbeeld jaloezie uitspreekt. Het kan zijn dat de een vaker exposeert of lucratievere opdrachten heeft en zich sneller of anders ontwikkeld. Elkaar uitdagen vanuit inhoudelijkheid en plezier zou mooi zijn. Mocht je kinderen willen, zorg dan dat je zeker weet dat de persoon waar je dat samen mee wil er voor jou en de kinderen is. Ook al krijgt de relatie een andere vorm… Wel of niet samen wonen, andere partners, geen partner, welke vorm dan ook. Dat hij of zij samen met jou de verantwoordelijkheid draagt voor de kinderen. In liefde en verantwoordelijkheid. Als je voelt dat dat goed zit met diegene ga dan vooral het avontuur aan en wacht niet te lang. Hoe jonger hoe flexibeler in je geest. Kinderen buigen mee. Het is fantastisch en wonderlijk leuk. Voordeel van allebei zelfstandig ondernemer zijn is dat je samen een schema kunt samenstellen hoe je de tijd met de kinderen indeelt. Neem ze mee.
• Verzekering. Een Broodfonds is een solidair vangnet voor zelfstandigen  (broodfonds.nl). Mocht je ziek worden vangt het broodfonds je financieel op. Ben je een jaar lang of langer ondernemer dan is een broodfonds wellicht iets voor je.
• Ga spelen. Ik meen het. Bouw een hut, maak een vlot, vlieger een eind weg. Speel.
• Netwerk. Laat je zien, in het echt of via verschillende media. Deel mee aan groepsexposities, maak collega’s. Werk samen! Super leuk en fijn om niet in je eentje kunstenaar te zijn. Deel het!
• “Zorg goed voor je eigen ziel”, zoals Joke Hermsen beschreef in een artikel in de Volkskrant van 6 mei 2019. Streef naar het goede, waardige, liefdevolle, naar de zorg om de ander. Je kunt niet voor de ander zijn ziel zorgen als je niet eerst voor je eigen ziel hebt gezorgd. Kunst en filosofie vullen elkaar aan of stellen vragen wat me gelukkig kan maken.

Ik zit nu, na het wederom onderbrekend schrijven van een aantal ‘kernadviezen’, zoals ik ze eerder omschreef, thuis aan tafel. Terwijl mijn vijftienjarige dochter Trijntje haar huiswerk aan het maken is, zit ik voor me uit te staren. Zeventienjarige zoon Lytse is nog op school. Wat zou ik nog aan kunnen vullen? Voor ik dit advies verstuur. Nee. Niets meer, niet dat ik het niet zou willen maar moet dit nu afsluiten.

Ik moet m’n lessen nog voorbereiden, twee andere stukjes schrijven, een drukproef voor een aankomende buitententoonstelling goedkeuren. Was vanmorgen bij m’n moeder, haar televisie deed het niet en ze is bijna vijftig jaar getrouwd met papa die in een verzorgingshuis woont en niets meer zelfstandig kan, ze verheugen zich op een feestje. Effe kijken hoe ik ze daar mee kan helpen. Vanavond ouderavond. O ja, boodschappen doen. Wil graag een aanvraag de deur uit doen voor een residentie in Zweden. En werk inzenden via Lensculture. Dit is het. Eigenlijk al vanaf de academie en vanuit m’n eerdere wens kunstenaar te worden continue bezig. Of je nu net afgestudeerd bent of zoals ik, nu 44, midden in m’n carrière. Ga ervoor! Je gaat geen spijt krijgen. Het is een vol leven met intentie, zielskracht, plezier, geloof, waarde, geluk en zin! En als het effe niet lukt. Da’s ook oké. Dan lukt het effe niet. Neem tijd, kom in contact met je ware aard, je hart en ziel en begin opnieuw.

Ik wens je alle positiefs.

Groeten,

Wiesje Peels