Changing position #3

DE DROOM WORDT LANGZAAM WERKELIJKHEID EN KOMT IN BEWEGING

Ik sta in het achteronder en kijk naar de stalen huid van het schip. Net voordat ik de slijptol op de huid wil zetten om deze te ontdoen van roest en loszittende stukken verf, dwaal ik af in gedachten. Ik stel me voor dat de stalen huid van de Atlas zich transformeert naar een doorzichtig glas en kom oog in oog te staan met een vis. De grijze vis is lang en slank en heeft een lengte van zo’n 40 cm. Hij blijft precies op dezelfde plek ‘zweven’ in het water, waardoor ik de kans krijg om hem goed te bekijken. Maar ik heb geen idee wat voor soort het is. Ik zet de slijptol aan en begin met het ontroesten van de huid. Een scherp geluid verplaatst zich pijlsnel door het water en de vis schiet weg. Later vraag ik mezelf af of ik eigenlijk wel een vis zou kunnen waarnemen in het troebele oranjebruine water waarin de Atlas nu ligt. Ik stel me voor dat de huid opnieuw transformeert naar een doorzichtig glas. Plots wordt ik omringd door een zwartbruine mist, ondoordringbaar voor het oog.

Een nieuwe fase breekt aan

We liggen al bijna zes jaar aan de Veilingkade in Breda waar we het schip aan het opknappen zijn. Afgelopen maand hebben we een belangrijke stap kunnen zetten. We hebben een datum geprikt bij het droogdok Jan Blanken in Hellevoetsluis. Maandag 25 juli 2022 staat met vetgedrukte letters in de agenda. Wat betekent dat we dan Breda voorgoed gaan verlaten en op het schip gaan wonen. Sinds deze datum vaststaat is er gevoelsmatig iets veranderd. Onze plannen om over de wereld te gaan varen komen nu echt dichterbij. Naast euforie brengt het ook een golf aan vragen en twijfels. Wat wordt onze volgende ligplaats? Kan Lieve daar naar school of hoe gaan we het thuisonderwijs organiseren? Werk? En, wat als een nomadisch bestaan op en nabij zee straks tegenvalt? Deze vragen bestonden al langer maar ik ben er nu pas realistisch over gaan nadenken. Alsof ze eerst te ver van me vandaan stonden om er contact mee te kunnen maken en ze serieus te nemen. Onze abstracte ideeën over de toekomst vragen steeds meer om concreet beantwoord te worden. Deze veranderende positie laat me opnieuw nadenken over de toekomst van het Atlas Initiatief.

Kunstenaars en wetenschappers gaan de koers bepalen

Vijf jaar dachten we nodig te hebben voor de verbouwing van het schip bij de start van ons project. Om vervolgens de wereldzeeën te gaan bevaren als residentieschip voor kunstenaars en wetenschappers. Ieder jaar zouden we een vaarschema maken waar mensen zich op konden inschrijven. We stelden ons voor dat we bijna continu aan het varen zouden zijn.

Altijd varen is intensief en vluchtig. Nu lijkt het me interessanter om langer op een plek te blijven. Op die manier kunnen we de plek, de mensen en de cultuur leren kennen en ter plekke werken. Ook voor ons dochtertje Lieve (4 jaar) lijkt het me fijner om voor een langere tijd op een plek te zijn. Misschien kan ze naar een lokale school en vriendschappen opbouwen. Wat me beter lijkt voor haar sociale-emotionele ontwikkeling.

Het idee is nu ontstaan om het schip alleen te verplaatsen voor projecten die zich aandienen. Op die manier wordt het één grote onbestemde reis, waarbij anderen de reis of bestemming bepalen. Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat we in Portugal liggen en dat er een kunstenaar komt die iets in Taiwan wil doen. Je kan je voorstellen dat, dat een hele onderneming is. De route voorbereiden, plannen en er naar toe varen. Dat kan zomaar een anderhalf jaar duren voordat we zo’n bestemming bereiken en aan het project kunnen beginnen, omdat we afhankelijk zijn van de wind, het weer en de seizoenen. Een lange aanloop voordat een project kan aanvangen zal niet voor ieder project weggelegd zijn. Maar voor andere projecten kan het juist van meerwaarde zijn.

Dat de kunstenaar of de wetenschapper onze koers gaat bepalen betekent voor ons dat we hebben te dealen met de reizen die voor ons liggen en de plekken waar we terecht komen. Dit maakt dat we nooit weten hoe ons leven gaat verlopen. En dat is precies wat we proberen te organiseren voor onszelf. Een dynamisch en avontuurlijk leven waarin we genoodzaakt zijn te blijven ontwikkelen. Het lijkt me mooi en waardevol om op deze bewuste en intense manier te reizen.

Wat als het straks tegenvalt?

Wat als het straks tegenvalt na al die jaren werk? Tuurlijk komt deze vraag wel eens in me op en wordt deze vraag me regelmatig gesteld. Het zou jammer zijn als het tegenvalt, maar niet erg. Want mocht het zo zijn, dan begint er toch gewoon weer een ander hoofdstuk. Er bestaat volgens mij niet zoiets als een verkeerde keuze, wat dat betreft.

Soms denk ik weleens terug aan het moment dat Stijn me opbelde en zei: “We hebben een schip!” Ik stond in een leeg lokaal op de tweede verdieping van het AKV St. Joost Breda, waar ik op dat moment afstudeerde. Het zweet brak me uit en ik kreeg een gort droge mond. Wat betekent deze gemaakte keuze eigenlijk? Het voelde als onomkeerbare weg die we insloegen, wat me benauwde. Op de kunstacademie vond ik het lastig om me binnen mijn werk op een klein gebied te focussen. Liever hield ik mijn horizon met mogelijkheden zoveel mogelijk open. Het schip dwingt juist die focus af, maar spijt heb ik nooit gehad. Binnen de begrenzing van het Atlas Initiatief en het schip bevinden zich allerlei aspecten en ‘werelden’ die aan mijn kunstpraktijk raken en het kunnen verdiepen. Het kader van het schip wat me even benauwde brengt me nu focus, verdieping en nieuwe horizonnen vol met mogelijkheden. Ik ben blij dat we in het diepe gesprongen zijn door het schip te kopen en dat we niet voor de veilige weg hebben gekozen.

Ik zie het opknappen van het schip niet enkel als een investering in de toekomst. Het werken aan het schip is als een reis op zich. De ervaring van een uniek en lange termijn project als dit vindt geweldig. Terwijl ik collega-kunstenaars om me heen van het ene naar het andere project zie hoppen en geweldige stappen zie maken. Ben ik na vijf jaar ontroesten en verven nog steeds bezig met ontroesten en verven van het schip. Het voelt alsof iedereen me inhaalt, maar aan de andere kant voelt de focus en de toewijding heel krachtig. Wij gaan ons eigen weg, we zijn een leven en een kunstinitiatief aan het bouwen waar we veel potentie in zien en voelen. Heel ons leven draait op dit moment om dit project en we geven er alles voor. Toch probeer ik het project als een experiment te blijven zien waarmee we onszelf toestaan te mogen veranderen. Dit maakt ons en het Atlas Initiatief flexibel en wendbaar.

Wat de toekomst me precies gaat brengen weet ik niet. Dat maakt me juist zo nieuwsgierig. Dan gaat er bij mij een vuurtje branden en wil ik gaan. Het niet weten, het onbekende toetreden, uit mijn comfort-zone stappen. Het schept ruimte of zelfs de noodzaak om opnieuw te gaan kijken en te bevragen. Het brengt ongetwijfeld nieuwe inzichten en levenslust, het leven als een onbestemde reis. De oefening is denk ik om de twijfel te omarmen.