De Boshut: here we AIR - 1

‘’Welke invloed heeft de herhaling van het schrijven en tekenen op de waarneming? Wat is het belang van alleen zijn voor de waarneming? Wat is tijdelijkheid en hoe kan de schoonheid daarvan gedeeld worden?
[…]
Ook de waarneming is tijdelijk, maar in lineaire zin: het waargenomene verdwijnt en wordt weer opgenomen in de cyclus van het origineel. Een tekening en woorden op papier en op locatie worden weer opgenomen in de grond.’’

Bovenstaand citaat komt uit de motivatie die ik schreef voorafgaand aan mijn eerste Artist in Residence (AIR).
Tijdens de AIR wil ik deze vragen te onderzoeken door te tekenen en naar aanleiding daarvan te schrijven. In de motivatie gaf ik een voorzet voor de vorm waarin ik dat wilde doen: door ze als schatten weer in bewaring te geven aan het bos.

In dit artikel neem ik je mee op ontdekkingsreis in het bos bij Baarle-Nassau.

En toen was ik daar, alleen, in de Boshut. Na een eerste wandeling over het bosperceel besloot ik bovengenoemde plannen los te laten en vanuit de dingen die ik tegenkwam te gaan werken.
Het verzamelen, één van de onderdelen van mijn werkproces, werd daarbij ingezet als uitgangspunt voor het verkennen van de plek. Ik ontdekte bijvoorbeeld een kleine, verdekt opgestelde plantenkas, diverse bladskeletten, rust en ruimte, fijngevormde takjes en allerlei mooie structuren, doorsnedes en kleurschakeringen.

Het verzamelen van materialen is hetzelfde als het schrijven van notities. Notities zijn compact weergegeven opmerkingen of gedachten die je vastlegt om er later op terug te kunnen komen. Het noteren is een samenspel tussen observeren, waarderen en denken waarvan nog niet vast staat of en hoe die notities verder van belang kunnen zijn. De spanning die in dat ‘mogelijk heel belangrijk’ zit, is het filter waardoor ik het bos heb leren ontdekken.

Om deze ervaring deelbaar te maken en er verder over door te kunnen denken heb ik verschillende verzamelde notities een fysieke plek gegeven in het bos. Als een soort etalage heb ik de kleine plantenkas gevuld met aarde, bladeren en mos. De kas werd hierdoor een voedingsbodem, een tijdelijk podium om aandacht te vragen voor die mooie, waardevolle cadeaus die de natuur ons geeft. Deze heb ik uitgelicht door ze te bewaren in glazen flessen, als een flessenpost die erom vraagt gelezen te worden.  Elke fles draagt, naast een voorwerp, één van de definities van ‘to note’.

NOTES
to indicate: afgebroken, dode tak
to write down: vergeet-mij-nietjes
to observe carefully: bladskeletten¹
to show: vogelveren
to make mention of: ruimte om na te denken

Het bos is een constante reminder aan de kringloop² van het leven. Deze bewustwording roept een verontrusting op (is alles tijdelijk?) en tegelijkertijd geeft het rust. Om dit te symboliseren heb ik het bospad dat naar de plantenkas leidt ingelegd met stukken glas die ik in en rond de half-vergane kas heb gevonden.

Een andere manier waarop ik omga met gevonden materiaal is door middel van het tekenen. In het tekenen is een herhaling, een rust die de ruimte geeft tot nadenken en ontdekken.

En in het tekenen staan lijnen centraal. Ze verdelen maar maken ook bewust van eenheid. Een lijn is een referentiepunt en een uitnodiging tot verder kijken. Vanuit mijn Zeeuwse roots heb ik de sterke neiging overal eerst de horizon op te zoeken: hoe weidser en verder ik kan kijken, hoe beter. Op het moment dat het bos om mij heen is, en niet meer een groep bomen ergens op mijn horizon, ontstaat hierin direct een conflict.  Dit dwong mij om anders te kijken, andere lijnen te zoeken waaraan ik kan refereren. Deze vond ik onder andere in de structuur van waaruit bomen opgebouwd zijn. Hoewel deze vrijwel altijd naar boven gericht zijn, ontdekte ik een schitterende uitzondering die ik wilde delen. Maar hoe maak je één boom in een bos zichtbaar? Hiervoor pakte ik terug op wat ik doe tijdens het tekenen: een onderdeel tonen door het aanbrengen van een lijn.

‘Reflection is always brighter than shadow’

de lijn groeit op vanuit de zachte bosgrond
vormt een brede poort – een overbrugging
van leegte – een uitnodiging
buigt zich langzaam, laat het uiteinde splitsen
en losjes boven de grond, bijna-zwevend
verkennen ze de mogelijkheden tot bewegen
of de grond ingaan waaruit ze ontstaan zijn

dan zou de poort een cirkel zijn
een oneindigheid die wij kunnen vermoeden

_____
¹ de fijnmazige fragiliteit van de dragende structuren in het afgevallen blad tnen de kracht die in kwetsbaarheid aanwezig is. Door het verval toont deze zich opnieuw. Een diepe verwondering over de schoonheid van een circulair proces dat zijn eigen seizoenen kent en de tijd neemt om van zijn opnieuw te worden.

² kringloop: afscheid mogen nemen van dat wat je kende om het te kunnen herkennen als je het opnieuw ontmoet