De online tussenruimte van Puck Kroon

Als online platform maakt Witte Rook regelmatig gebruik van de mogelijkheid om via e-mail interviews te houden. In het kader van een doorlopend onderzoek naar de rol van het internet in de beeldende kunsten spraken we met Puck Kroon. Puck studeert beeldende kunst en is auteur van de serie ‘beeldpoëzie’ en ‘tijdvangst’ op Witte Rook. Zij deelt haar ideeën over en ervaringen met de rol van Instagram in haar artistieke praktijk.

Kun je een korte omschrijving geven van jouw werk en proces?
”Mijn werk ontstaat vanuit een fascinatie voor de tussenruimte. ’The in-between space’ is voor mij een overkoepelend subject waar eigenlijk elk werk naar refereert. Of het nou over taal gaat, over de verhouding tussen objecten, over immateriële media zoals bijvoorbeeld audio of het vastleggen van de schommelingen van de trein. Ieder aspect van mijn werk gaat over een benadering van die ontastbare, dynamische tussenruimte. Het feit dat het tussenin iets ongrijpbaars is en misschien ook wel onbegrijpelijk – er is veel over gespeculeerd maar er is geen vat op te krijgen – interesseert me. Mijn werk is nooit ‘af’, het is altijd in beweging, het kan eindeloze vormen aannemen en gaat daardoor meestal gepaard met herhaling en seriematig onderzoek.”

Als beeldend kunstenaar maak jij gebruik van Instagram. Op welke manieren deel jij daar je werk?
”Ik maak inderdaad gebruik van Instagram. Ondanks dat ik een enorme aversie voel tegen algoritmes – waar we vandaag de dag haast niet meer onderuit komen – geeft dit platform delen een laagdrempelige vorm. Het biedt mogelijkheden om in contact te komen met mensen puur op basis van beeld. Zo heb ik gemerkt dat Instagram eigenlijk ook een soort digitaal portfolio kan zijn. Al verscheidene malen ben ik via Instagram benaderd voor opdrachten.”

Hoe gaat dat in zijn werk, opdrachten via Instagram? Is het voor de opdrachtgevers belangrijk dat jij jouw werk op Instagram deelt? Hoe is het om in opdracht te werken als kunstenaar voor jou?
”Tot nu toe is het bij aanvragen steeds zo geweest dat mijn manier van beeld delen via Instagram een eigen manier van kijken, schrijven en vastleggen uitstraalt wat bedrijven en individuen aanspreekt. Welke elementen dat precies zijn weet ik niet. Voor mij is het een vanzelfsprekende vorm van het delen van mijn manier van kijken waardoor ik er de authenticiteit niet meer van zie. Ik probeer zo zuiver en zo puur mogelijk een manier te vinden om beeld en taal te delen. Mijn onderzoeksvragen vanuit mijn atelierstudie zitten daar in verweven maar daarnaast is Instagram ook een platform waarbij de waarde van het beeld langzaam verdwijnt binnen de overvloed. Opdrachtgevers krijgen een gekaderd beeld wanneer ze alleen Instagram als portfolio beschouwen. Zoals ik al eerder zei, is de manier van delen daar voor mij een vanzelfsprekendheid en zie ik ook niet direct als ‘werk’ maar meer als een mogelijkheid tot het zichtbaar maken van waar mijn oog op valt. Het in opdracht werken is voor mij een ontzettende uitdaging. Het is een kwestie van je eigen voorwaarden en criteria opzij zetten en die van de opdrachtgever volledig integreren in je makerschap. Enerzijds vind ik het confronterend daarmee aan de slag te gaan, anderzijds is het leerzaam in aanraking te komen met een andere manier van denken (vaak ook meer commercieel) en kijken. Het gaat in opdrachten vaak om een bepaalde vorm van communicatie die ik in mijn atelierstudie juist bevraag. Dat zorgt voor een dynamische manier van werken door de aangepaste houding die je als maker continu aanneemt ten opzichte van de opdrachtgever.”

Een sociaal platform als Instagram wordt elke minuut gevoed met nieuwe beelden. In deze overvloed bevinden zich ook kunstwerken. Hoe denk jij over de rol van kunst op Instagram?
”De rol van kunst op een sociaal platform als Instagram is denk ik heel belangrijk. De functie die kunst op een sociaal platform kan hebben wordt helaas ondergesneeuwd, mede door de algoritmes die jonge, nieuwe makers naar de achtergrond drukken. Zo is het voor jonge kunstenaars lastig om hun werk zichtbaar te laten worden omdat tegen grootheden met veel volgers amper opgebokst kan worden. Je hebt het als maker gewoonweg niet in de hand, de algoritmes bepalen wat we te zien krijgen. Terwijl de deelbaarheid van kunst via een digitaal platform (denk hierbij ook aan een platform als VPRO Dorst die jonge makers een podium bieden online) juist een groot goed is om ook jonge mensen die nog onbekend zijn met kunst of niet uit zichzelf met kunst in aanraking komen, meer te tonen over de kunstwereld en hoe het in de kunsten werkt.”

Je schrijft dat de algoritmes veel bepalen. In de verhalen (tijdelijke beelden die 24 uur beschikbaar blijven) die jij deelt op Instagram valt mij vaak op dat je ton-sur-ton kleurstellingen gebruikt. Hierdoor zijn de teksten vaak moeilijk te lezen, wat ervoor zorgt dat ik het beeld moet ‘pauzeren’ om de tekst tot mij te kunnen nemen. Met deze manier van werk delen vraag jij dus aan mij als kijker om langer de tijd te nemen om te kijken, dan Instagram voor ons ingepland heeft. 

Welke invloed denk jij dat het heeft als mensen op Instagram veel naar beeldend werk kijken? Kan Instagram het kijken naar beeld inhoudelijk voeding geven? Met andere woorden: leren mensen kijken en beeld ‘lezen’?
”Ik denk dat Instagram heel sturend is in de manier van weergeven. De feed (permanente beelden op een profiel) geeft een overzicht van ‘geplaatste’ beelden in een raster van kleine, vierkante afbeeldingen. Het doet me bijna denken aan een ‘grid’: a framework of spaced bars that are parallel to or cross each other; a grating / a network of lines that cross each other to form a series of squares or rectangles: a grid of tree-lined streets / a network of cables or pipes for distributing power, especially high-voltage transmission lines for electricity: the reactor was connected to the grid in 1985 / computing a number of computers linked together via the Internet so that their combined power may be harnessed to work on difficult problems. Je wordt als volger van een Instagram account gestuurd in het kijken. Hapklare brokken beeld met soms wat woorden die het beeld verduidelijken of juist afkraken. Ik merk dat het bevragen ook in het gebruik van sociale media als Instagram terugkomt. Zo kies ik heel bewust voor ton-sur-ton kleurstellingen in het delen van tekst. De kijker moet werken om ’in’ mijn werk te komen, om een poging te doen tot begrijpen. Net zo goed als ik moeite moet doen om tot werk te komen. Die aandacht en concentratie mist wat mij betreft binnen de maatschappij. Het in potentie eindeloze publiek heeft haast, weinig tijd of verveelt zich mateloos. Daarin zie ik om me heen regelmatig dat sociale media gebruikt worden als tijdverdrijf. Men is bang zich te vervelen maar tegelijkertijd is men ook bang om moeite te doen. Ik probeer door middel van immaterieel werk, uit context gehaald beeld en moeilijk te lezen tekst die ‘verloren’ tijd, aandacht en concentratie bij zowel de online als offline toeschouwer op te eisen.”

Door jouw eigen werk toe te voegen aan het internet kan het in contact komen met een in potentie eindeloos publiek. Kan jouw werk bestaan van alleen ‘digitaal’ publiek? En hoe hebben likes, volgers en reacties invloed op jouw werkproces?
”Naar mijn idee kan iedereen, dat in potentie eindeloos publiek, zich tot (mijn) werk verhouden. Als er maar een intrinsieke interesse is, een open houding naar het onbekende. Mijn werk staat niet vast, waardoor het via Instagram voornamelijk fragmenten zijn van een deel van een werk of een onderzoek. Het valt me op hoeveel de (al even ongrijpbare) algoritmes invloed hebben op het plaatsen van werk. Ik heb meer dan 700 volgers, maar wie zijn dat eigenlijk? Wat zien ze in mij als mens, in mij als maker of in mijn werk? Zijn ze daar überhaupt mee bezig? Door de overvloed aan beeld verdwijnt veel beeld in een grote grijze massa die zelden ‘echt’ aanschouwd wordt. In hoeverre is het beeld van het werk, het werk zelf? Het delen van werk / beeld zorgt voor veel vragen, dat is een ding dat zeker is. Daarnaast zou ik willen dat likes, volgers en reacties geen invloed hebben op mijn werkproces maar uiteraard ben je als mens niet onvatbaar voor de mening van anderen. Om er op een positieve manier mee om te gaan probeer ik mijn eigenheid te behouden en me zo min mogelijk aan te trekken van het feit dat het ene beeld (dat ik zelf heel goed vind) 35 likes krijgt en een ander 142. Waar komt dat door, waar ligt het aan? Het beeld is wat mij betreft deelbaar en feedback is ten alle tijden welkom.”

Zal Instagram of een soortgelijk platform in de toekomst de taak van presentatie instellingen als musea volledig kunnen overnemen?
”Ik denk op dit moment niet dat Instagram of een soortgelijk platform in de toekomst de taak van expositieruimten als musea volledig kunnen overnemen. Tenminste, het kan natuurlijk wel. Ik sluit het niet uit maar ik vraag me af van waaruit die transformatie zou ontstaan. Betekent dat dat kunstenaars daarvoor kiezen of zijn het de instituten en bedrijven die de overhand nemen in de besluitvorming rondom het tonen en delen van werk? Vaak hoor ik van makers dat het werk ‘ervaren’ moet worden, is dat mogelijk wanneer het alleen in het digitale bestaat?”