Emmy Zwagers - Een schildersdagboek

Maandag 16 nov 

Voordat ik in de residentie van Witte Rook in Breda binnenkwam, wilde ik met verf smijten. Echter, wanneer ik de ruimte binnenkom voel ik veel ruimte, privacy en tijd. Ik hoef nergens aanwezig te zijn of me te verantwoorden. Het gaat deze periode namelijk om mijn proces. Hoe kom ik tot het maken? Ik ben ontspannen en begin meteen mijn werkplek in orde te maken. Zodra ik klaar ben, begin ik met schilderen. Ik gebruik een 30×21 formaat papier en acrylverf. Ik vraag me af hoe mijn kwast-streek zich gedraagt in de ruimte van dit papieren vlak.

Nu een kopje thee met Peter Bouwmans en zijn verhaal horen. Wat zegt hij? En wat heb ik te vertellen? 

Ik ben overprikkeld na contact. Het proces stagneert. Er komen allerlei gedachten van een andere kunstenaar bij. Ik kan geen keuzes meer maken. Waar ben ik gebleven? Ik hoor mezelf niet meer. Ik ga hardlopen. Ik voel kou en ongemak als ik begin. Vanuit mijn heupen til ik mijn benen ritmisch op en ik jog zo door Breda. Mijn armen doen mee en ik loop met een lichaam als een plankje. Zo voelt het denk ik. Na 10 minuten begin ik zwaarder te ademen en dan voel ik pas hoe mijn lichaam werkt. Ik probeer mijn buik te gebruiken bij het ademen. Lucht stroomt naar binnen en naar buiten. Ik richt me op de ervaring van mijn lichaam. En ik ga niet stoppen. 

Wanneer ik terugkom kan ik van alles in het atelier doen. 

Dingen gebeuren intuïtief en dan is het moeilijk daar grip op te krijgen. Wat heb ik gedaan? Waar ben ik mee bezig?

Dinsdag 17 november

De ochtenden zijn goed, ik ben een lange tijd alleen. Ik kijk naar grootte en schaal. Een grote kwaststreek en een een kleine suggereert ruimte. Een abstracte ruimte. Gesturaal. Maar ook transparantie. Een materiaal. Iets dat vol is en tegelijk ook niks. Sommige stukken blijven wit en daar lijkt ineens lucht te zitten.

Doorlopende vegen afgesneden. 

Fietsen

Wat goed om in zo’n grote ruimte alleen te werken.

Ik wil niet dat iemand naar mijn werk kijkt. Ik ben blij dat er nog witte aanslag op het raam aan de straatkant zit.

Wandelen.

Ik besluit niet meer over kunst te praten. Mij daarvan af te sluiten.

Woensdag 18 november

Ik word me meer bewust van wat ik wil in het schilderen. Ik wil een abstract landschap maken en die in een soort ruimtelijke beweging brengen. 

Hardlopen.

Ik voeg zwarte vierkanten toe in het beeld om abstracte diepte te creëren met een handeling erin. Het lukt.

Donderdag 19 november

Ik heb gisteren diepte gecreëerd. Mijn handeling staat er concreet in. Het is iets te concreet, maar ik weet niet zo goed hoe ik het moet oplossen.
De abstracte diepte heb ik met zwarte vierkanten gemaakt en het is te hard en te plat. De vorm is te hoekig en de kleuren hebben een te hoog contrast. Het is te concreet. Ik zoek meer dynamiek. Iets meer organisch.

Ik vind het niet fijn om mezelf te filmen. Ik stagneer.

Peter en ik gaan bij Club Solo kijken. Kees Goudswaard heeft een tentoonstelling. Er hangen olieverfschilderijen, maar er is ook een muurschildering gemaakt met acryl. Ik zie een verschil in de schilderijen en de muurschildering. Schaduw, licht en materiaal krijgen een specifieke kleur in de muurschildering. Terwijl hij bij zijn olieverfschilderijen transparante verf over meerdere vlakken kon schilderen.

Vrijdag 20 november

Ik krijg niks uit mijn handen. Mijn hoofd hangt bij andere kunstenaars en wat zij doen. Ik zie mezelf niet meer. 

Hardlopen. Ik voel de botten in mijn lichaam zitten. De spieren houden mijn binnenste vast en trekken en duwen me vooruit. Ik voel dat ik er ben. 

Hoe krijg ik meer diepte in mijn beeld? Moet de drager, de rechthoek, een andere vorm zijn? Ik knip het in de vorm van een kerkraam. Het antwoord is nee. Het geschilderde wordt meer een object wanneer ik de vorm verander en dat is niet wat ik wil. Ik weet nu wel dat ik graag wil dat het de functie heeft van een raam. Iets waar je doorheen kijkt.

Ik heb een oplossing gevonden voor de zwarte vierkanten. Ik kies zachtere kleuren en gebruik driehoeken. Dit is beter. 

Ik zie licht en schaduw. Kijk ik ergens doorheen of kijk ik ergens op? Buigt er iets? Ik zie bruin glanzend haar. Ik kijk heel ver weg of ik zie iets dat dichtbij staat. Ik kan kiezen wat er gebeurd. Iets lichter hier en het hele beeld verandert. 

Maandag 23 november

Pigmenten in olie zijn veel rijker in kleur als pigmenten in acryl. Hoe kan ik acryl dan rijker laten lijken? Er moet een bepaalde veelheid aan kleurovergangen zijn om diepte te creëren. Ook om een kleurintensiteit te verhogen zijn er meer kleuren nodig.

Frank Stella zei over verf; ‘as good as it is from the can’. 

Hardlopen. 

Dinsdag 24 november

Tegen de haren in strijken. Scherpe randjes. Knip het eraf.

Het ene vlak lijkt het andere af te snijden. 

Ik heb de losse kwaststreek niet nodig heb. Ik kan de kwast-streek als ruimte structuur aanbrengen in de driehoeken. De vier driehoekige elementen wisselen van positie in de diepte ruimte. Ze komen naar voren of wijken naar achteren. Alsof het een ruimte kan zijn of een object. Iets ongrijpbaars en iets tastbaars? Het is me niet duidelijk. De ruimten zijn gesturaal en tactiel. Ik heb geen ruimte geschilderd deze keer. Ik heb ook niet geschilderd op een geschilderde ruimte. Mijn kwast-streek is een ruimte geworden! Wat is dit? Ik vind dit zo boeiend!

Woensdag 25 november

De sporen van mijn kwast. Van links naar rechts of van boven naar beneden. Een vacht. Het lijkt vol te zijn. Vol van materie. Haren. Maar. Het kan ook een abstract vergezicht zijn. Dan is het niet vol van materie, maar lagen lucht en licht. Allemaal niet fysieke dingen. Dan zie ik de driehoeken vooraan als een soort zandloper. Daarom heen is het luchtig. Ik kan er doorheen en er is van alles mogelijk daar. Het geeft me een vrijheid. 

Donderdag 26 november

Ik heb afgelopen anderhalve week op klein formaat papier geschilderd. Ik maak vandaag uit alle schetsen een selectie. Mijn kwaststreek is van grover naar fijner gegaan. De verschillende richtingen in de kwaststreek zijn te zien in mijn werk. Ik gebruik kleurtinten die vlak bij elkaar liggen. Ik vind het interessant hoe het groen bijna blauw kan zijn en andersom. Van ver lijken delen van een schildering zwart te zijn. Het is alsof het glanst, maar als je dichterbij komt is de daadwerkelijke kleur grijs. Ik heb uit dit soort eigenschappen groeperingen gemaakt.

Vrijdag 27 november

Het was belangrijk voor me dat ik ruimte en tijd kreeg om te werken. Afgelopen weken heb ik ontdekt dat ik overspoeld word door prikkels van buitenaf en dan kan ik niet werken. Bij Witte Rook waren weinig prikkels, zodat ik grip kon krijgen op mijn proces. Witte Rook is een plek van ondersteuning voor mijn autonomie en authenticiteit. Als kunstenaar en mens kwam ik daardoor meer met mezelf in contact in plaats van dat ik steeds maar reageer op mijn omgeving. Ik ging hardlopen, fietsen en gewichtsoefeningen doen en zo kon ik mijn eigen stem vinden. Ik heb procesmatig, maar ook in het schilderen enorm veel ontdekt tijdens mijn residentie. Ik vroeg me af hoe de kwaststreek zich gedraagt in een ruimte? Ik kom in een spannende en onmetelijk grote ruimte. Objecten die verdwijnen in hun achtergrond. Een pad of een zandloper. Een vergezicht of horizon. Ik laat deze zondag schilderachtige schetsen zien op papier. Ik ben zelf niet bij de opening van de tentoonstelling omdat dat mijn proces zou verstoren. Ondanks mijn afwezigheid, wil ik jullie graag uitnodigen te komen kijken naar wat ik heb mogen ontdekken.