Werkperiode voor Riga Performance Festival

Afgelopen mei en juni kon ik weer terecht bij Witte Rook, om het nieuwste performancewerk van mijn zus Monique van Deursen en ik voor het Riga Performance Festival Starptelpa, [1] voor te bereiden. Wat fijn, maar wat belangrijk vooral! Ik werk namelijk als beeldend kunstenaar maar vooral als performer. En voor dat laatste moet ik mijn atelier uit kunnen om te oefenen met bewegen. Om te zingen in een grotere ruimte en in dit geval om ook een decor kunnen bouwen voor de online deelname aan het festival. De attitude en faciliteiten bij Witte Rook zijn voor mij fantastisch en uniek: alleen hier had ik op zo’n korte termijn-basis en geruste manier, dit nieuwe werk kunnen ontwikkelen. En daar ben ik erg dankbaar voor!

De performance 7.83Hz, voor Riga Performance Festival Starptelpa, waarin de scheppende en
verbindende kracht van gezonden muziek centraal stond

Door en voor kunstenaars
Want Witte Rook wordt duidelijk voelbaar gerund door een team van kunstenaars. Wat er komt kijken bij het maakproces en wat je als maker nodig hebt, wordt duidelijk begrepen: als je wilt is er iemand voor een stoom-afblaas of inhoudelijk feedback praatje in de keuken. Maar als je net als ik, vooral als een wilde in een hyperfocus door wilt werken en beuken, is daar alle ruimte voor.
Niemand die allerlei vragen stelt. En alles is voorhanden: van apparatuur tot een fijn bed om in te blijven slapen. Vertrouwen is de voelbare basis van waaruit Witte Rook wordt gerund. En dat is waardoor ik er compromisloos werk kan maken en magische vindingen deed tijdens mijn proces daar.

De setting en performance The Great Health die ik in 2020 in Witte Rook ontwikkelde.

Verder waar ik gebleven was
Want precies een jaar eerder in 2020, [2] verbleef ik voor het eerst in Witte Rook voor de residency WKNDX [3]. Ik begon daar toen aan met de aan mezelf gestelde uitdaging om binnen twee weken tot een presentatie te komen en daarmee mijn aanloop- en maakperiode voor mijn performances drastisch in te korter en te versimpelen. En ook om samen met mijn zus te werken aan ons project Alter Moderna [4], waarmee we performances maken met muziek als basis. And last but not least, omdat ik niet lang daarvoor moeder geworden was. Ik wilde daarom een plek om buitenshuis te kunnen werken. Om mezelf te dwingen door te blijven pakken als kunstenaar.
Dus allemachtig, wat was die residency een cadeau voor mij! En niet alleen voor mezelf: ik zond mijn proces toen bij Witte Rook niet voor niets uit via Facebook livestream. Ik heb vanaf de geboorte van mijn dochter, duidelijk via social media gedeeld dat en hoe ik meteen weer bezig was als kunstenaar. Want ik voelde me mega kwetsbaar als verse moeder & kunstenaar. Ik miste voorbeelden van kunstenaars-mamma’s die onverminderd doorgaan met hun praktijk, zoals ik dat voor mezelf verlangde. Ik dacht daarom: ‘’Laat ik het dan maar zelf doen. Want ik ga hoe dan ook door. En dan heeft een andere moeder/kunstenaar die me misschien volgt daar nog iets aan’’.
De grap was, dat ik me pas na deze residency realiseerde dat alle dames die Witte Rook runnen
powerhouse mamma’s/bruut goede kunstenaars zijn. Wat een mooi gegeven, dat ik bij deze nog even extra onderstreep. Gelukkig zie en lees ik steeds meer artikelen die aantonen dat een
beroepspraktijk als kunstenaar én mamma zijn, prima samengaan. Het belang van het helpen
faciliteren van moeder-kunstenaars lijkt langzaam maar zeker te worden ingezien. Dat is wat mij betreft namelijk deze: dat de kunst en kunstwereld een waaier zou moeten vormen van allerlei soorten perspectieven op de wereld. Hoe tegenstrijdig en ongemakkelijk ze misschien ook zijn naast elkaar. Want anders beoefenen we ongemerkt propaganda.

‘It’s a wrap!’, even een roséetje in de prachtige juni-zon, om de fijne opnamedag van
7.83Hz te vieren, met (v.l.n.r.) performers Klaartje van Zwoll, Monique van Deursen,
Jessica van Deursen en Sofie Hollander

Weelde
Ik had een jaar geleden niet kunnen bedenken wat een enorme boost deze twee weekjes residency in 2020 voor mijn werk zouden betekenen. Bijna alle experimentjes die ik daar tijdens de eerste week uitvoerde, hebben zich één op één doorvertaald naar nieuwe projecten. Een reeks champagneflutes die ik vulde met divers gekleurde afkooksels van kruiden die ik vond in de Witte Rook tuin, is getransformeerd naar het project Re-Pharmacy [5], dat ik recent ben begonnen uit te voeren. Binnen dit project zal ik in de loop van één jaar en één dag de inhoud van mijn medicijnkastje vervangen met homeopatische alternatieven, die ik mezelf leer maken. En die ik maak met lokaal gevonden (on)kruiden en op mijn eigen lichaam uittest. Op mijn researchblog kan je al een eerste recept lezen. Tijdens This Art Fair [6] in augustus van dit jaar, zal ik een tussenstadium van dit werk presenteren.

Verder doordenkend op zo’n procesmatige manier van researchen, bloggen en werk maken, ben ik ook het project Knotting New [7] begonnen, waarbij ik mijn haarverzorging verduurzaam. Dat doe ik aan de hand van literatuuronderzoek naar historische haarverzorgingstechnieken die ik wederom uitprobeer op mijn eigen hoofd. Om te checken of ze ook echt werken in de praktijk. Een reeks zelfportretten gedurende de periode van wederom een jaar en één dag waarin in dit project uitvoer, zijn naast de blogartikelen die ik hierover deel, het uiteindelijk werk. En achter de schermen ben ik nu bezig met een project rondom fast-fashion en het verduurzamen van mijn eigen garderobe. Kort gezegd kan je stellen dat ik me toeleg op het designen van alternatieve (duurzamere) levensstijlen naar aanleiding van de werkperiode van vorig jaar.

Een viertal zelfportretten voor het project Knotting New.

Het klimaat en performance art
Enerzijds gaat mijn werk over LevensKunst: ‘’Kunnen we ons leven vormgeven zoals we willen
met de kunst als ruimte om binnen te experimenteren en te groeien? En anderzijds gaat mijn werk steeds meer over mijn grote zorgen en ook verdriet die ik voel als het gaat om de klimaatscrisis. Omdat deze crisis ons leven steeds meer beïnvloed, kunnen we onze persoonlijke ontwikkeling inmiddels niet meer los zien van het klimaatprobleem. We zullen ons er toe moeten verhouden. En meer nog: tijdens mijn residency in 2020 stuitte ik op het boek The Twilight of the Idols van Nietzsche. Hij spreekt over dionysische kwaliteiten (chaos, vervoering, dronkenschap, poëzie en kunst, irrationeel en veelal destructief) die in de Griekse Oudheid als een ying-yang de tegenhanger vormden tegen appolinische kwaliteiten (de ratio, orde, meetkunde, meer scheppend en statisch).
Volgens Nietzsche heeft de moderne westerse maatschappij alleen nog maar waardering voor het appolinische, waardoor er een gevaarlijke disbalans ontstaat.

Hoewel ik zeker niet wil oproepen tot een neo-neo-romantiek, zie ik zijn stelling wel weerspiegeld in de absolute verstarring van veel mensen tijdens bijvoorbeeld de huidige covid-19 crisis. Ik zie dat in de neiging om dit probleem op te lossen met een hermetische pakket aan regels, het fobisch wegrennen van mogelijk gevaar en – pleisters op pleisters plakken- in plaats van de infrastructuur die dit virus heeft gefaciliteerd om zo ingrijpend en op mondiale schaal uit te kunnen breken, eens flink dionysisch uit elkaar te rukken. Namelijk door eens écht rotvragen te durven stellen m.b.t. de overbevolking van de mensen op de aarde, het overmatig consumeren (van vooral dieren), ons onnodige gereis over de hele wereld en het verwoesten van een natuurlijk weerbare biodiversiteit met landbouwgif en monocultuur, om maar eens iets te noemen. Door kort gezegd alles in de wereld in dienst stellen van het menselijk welbevinden, alsof de mens geen deel uitmaakt van een extreem prachtig en al reeds perfect ecosysteem. Alsof pijn, angst, verlies en dood ooit echt te omzeilen zouden zijn…

Daarmee zeg ik niet dat een virusuitbraak voorkomen kan worden. Maar wel dat een natuurlijk verschijnsel als dit, niet zo’n enorme impact zouden hebben als we de natuur niet zo zouden verschralen en ziekte als onderdeel zouden zien als een onderdeel van het leven: het hoort er bij om balans te houden. Maar daarvoor moeten we onszelf wel weer gaan zien als onderdeel van een groter geheel. Het antropocentrisme voorbij…
De kunst kan ons helpen om voor te doen of te schetsen hoe die wending gemaakt kan worden,
zoals ik dat poog met mijn performances.

The livestream performance CorporAte voor Deformes Trienal 2020

Walging als wegwijzer
Sinds de residency bij Witte Rook is het thema van ‘de walging’ belangrijk geworden in mijn
werk. We zullen in moeten leveren, door onze walging en angsten héén moeten gaan. De winst is het herontdekken van de kracht van ons lichaam en meer onbewuste mentale vermogens, zoals ik het afgelopen jaar heb geprobeerd aan te tonen tijdens diverse performances voor Trienal Deformes [8] en Becoming Tree [9] waarbij ik de winterkou haast naakt trotseerde en fysieke walging bewust opzocht en onderging. Een enorm vertrouwen en geruststelling door het besef hoe oersterk onze natuurlijke lichamen zijn en hoe de natuur verbindt met de mensen en de natuur om ons heen, is wat ik daarvan terugkreeg: ‘’Alles wat we nodig hebben, is er al’’, realiseerde ik me. Het is nu tijd om de handen ineen te slaan en om het tij te keren. Het is goed te doen en belonend, kan ik je vertellen. Iets minder bruut van aard, was de performance 7.83Hz voor Riga Performance Festival Starptelpa, waarin we de impact visualiseerden en verklankten die het natuurlijke menselijke geluid; de stem kan hebben op zelfs de rangschikking van moleculen-structuren.

Op 2 juli aanstaande gooi ik daarom ook mijn mondkapje definitief af tijdens een zeer dionysische / orgastische performance in Paradiso! [10] Het werk dat Monique van Deursen en ik maakten voor Riga Performance Festival is onderstaand te zien als videoregistratie. [11]
Mijn proces kan je blijvend volgen op mijn blog [12]. Ik zou het fijn en inspirerend vinden als we elkaar daar kunnen treffen en kennis en visies uit kunnen wisselen.