PARK in Zundert

De intentie van kunstinitiatief PARK en Vincent van GoghHuis te Zundert om samen te gaan werken was de aanleiding tot het uitnodigen van Rob Moonen, Linda Arts, Liza Voetman en René Korten om een maand in Zundert te resideren. Een residency vertrekkend vanuit het idee om onderzoek te doen naar dit gegeven door de vier curatoren én kunstenaars verbonden aan PARK. Maar, zoals wel vaker het geval bij een werkperiode, een vooropgezet plan is de beste manier om tot andere uitkomsten te komen.

Rob Moonen over Rob Moonen en de voorgenomen samenwerking

“Deze residency was eigenlijk opgezet als organisatorisch onderzoek, maar dat hebben we gelijk veranderd want wat moeten we een maand lang met zijn vieren doen? Vergaderen doen we al iedere maandagochtend, en nu hier met Ron Dirven* over hoe we gaan samenwerken. Hoewel we dat verschillend aanpakken, PARK heeft maar één keer per jaar een residency, is er wel een overlap in de kunstenaars waar we mee werken. Dit gegeven gaan we uitbouwen, eerder waren er al lezingen en nu dus ook een tentoonstelling. We willen tot een interessant samenwerkingsmodel komen, waarmee we ook bevestigen wat er al is. De uitnodiging, om mee te maken hoe het is als Artist in Residence, hebben we weten te benutten voor onszelf door ieder een week hier te verblijven. Door tijd aan ons eigen werk te besteden en toch ook met PARK bezig te zijn.
Een residency is voor mij bij uitstek de manier van werken, ik ben geen atelierkunstenaar. Ik moet een doel hebben en een focus, zoals die voor mij lag op de laatste dagen van Vincent van Gogh. Ik ben geboren op dezelfde datum dat Vincent stierf, en zo kwam het pistool in beeld dat een tamelijk speculatief verhaal is. Het dook zomaar op in 1960, wat toevallig mooi uitkwam met het verschijnen van een biografie. Van dit vermoedelijke pistool heb ik een reconstructie gemaakt op basis van foto’s gevonden op het internet. Dit ‘carnavalspistooltje’ heb ik twee keer zo groot gemaakt en afgegoten in brons. Deze week voelde als een zee van tijd, geen druk van buitenaf, geen mail, een ervaring die ik heb gevangen in twee stopmotionfilms van het atelier. Wat er daar gebeurt door twee camera’s te plaatsen waarvan eentje gericht op de vloer, en de ander op het glazen dak van het atelier, dat in de gelaagdheid van het duister een spiegel wordt. Meer dan dat is het een tijdsdocument van deze periode.”

Linda Arts over Linda Arts en de ervaring met een residency

“Om de persoon Vincent van Gogh kun je hier niet heen. Ik had me voorbereid op deze werkperiode en heb als uitgangspunt zo’n zestig kopieën van zonnebloemen meegenomen, maar heb daar vrijwel niets van gebruikt. Normaliter laat ik invloed van buiten maar mondjesmaat toe in mijn werk, nieuw werk komt meestal voort vanuit het reeds bestaande werk. Bij locatie gebonden werk wordt bij mij de architectuur vaak het uitgangs-of vertrekpunt. Dat ik hier pas tegen het einde van de week iets vond waar ik op door kon gaan was confronterend, maar ook uitdagend. In het werk dat ik hier nu gemaakt heb is de zon van Vincent een belangrijk uitgangspunt geworden. En daarmee is er toch een relatie met mijn werk waarin licht en lichtval eveneens een belangrijk uitgangspunt is. In ander werk dat ik hier gemaakt heb is de inplant van de zaden van een zonnebloem te zien, een spiraal die terug te herleiden is naar de wiskunde zoals de gulden snede of de getallenreeks van Fibonacci. Wat ik probeer is al deze nieuwe invloeden een plek te geven in wat ik al eerder heb gedaan. Het is hier heel legitiem dat je even niets anders hoeft dan aan je werk te werken. Alhoewel de week enigzins versnipperd was, omdat ik wel eens weg moest om les te geven, voelde het toch een beetje als destijds op de academie. Ook al moest ik er soms tussenuit, het feit dat je daarna weer hier bent helpt wel om jezelf af te sluiten. Voor mij is het lang geleden dat ik een residency heb gedaan, ik was bijna vergeten hoe fijn het is om even alleen maar met je eigen werk bezig te zijn zonder afleiding. Bij herhaling zou ik wel meer tijd willen hebben, een week is erg kort.”

Liza Voetman over Liza Voetman en over het verkennen van autonomie

“Normaal doe ik wat jij nu doet: ik interview de kunstenaars en schrijf teksten over hun werk. Ik heb heel veel geluidsdocumenten omdat ik deze gesprekken opneem, wat een heel mooi archief is, en het tekent mijn basis: taal. Doorgaans is daarbij de inhoud voor mij het belangrijkste, waar ik nu onderzoek doe naar artistieke autonomie. En dan zit ik hier, alleen, met een merkbare aanwezigheid van Vincent en het idee dat ik ‘de kunstenaar’ moet uithangen; moeilijk om die rol te vinden. Moeilijk om te werken in een atelier waar ik me haast voelde als een vis in een aquarium. De keuken hier leek nog beter om te gaan werken, maar ik moest toch echt iets met dat atelier.
Ik heb alle brieven van Vincent gelezen en dan met name over zijn ervaring met het leven. En dat werd toch weer nieuwe tekst, maar teksten die ik anders mezelf niet zou toelaten te schrijven, zoals gedichten. Ik ging schrijven op groot papier, wat weer leidde tot een discussie over de frustratie van het artistiek proces die ik met mijn vader voerde toen hij het papier kwam brengen. Het onlosmakelijk moeten werken voelde als een nieuwe connectie met Vincent en dit leidde tot drie teksten die ik zelf heb ingesproken als podcast. De opname zelf is nu het product wat een enorme verandering is, en waarvan de kwaliteit en de waarde zich later zullen bewijzen. De tentoonstelling die we als PARK curatoren gaan maken met het Van Gogh AiR heeft dan ook als werktitel ‘Nabeeld’. Het gaat niet alleen om hoe de periode je dichter bij Vincent brengt, maar ook wat er blijft nagloeien. Of nog concreter: wat is het nabeeld ervan.”

René Korten over René Korten en het verhouden tot Vincent

“Vincent heeft ook iets met Tilburg, hij heeft er heel even gestudeerd. Toen ik in Tilburg ging studeren hing in het huis waar ik ging wonen een reproductie van een werk van Vincent op de gang. Nu is dat niet heel toevallig, maar ik kwam hier gemiddeld twee keer per dag langs en had er een hekel aan. Het werk was onaf, gemakzuchtig, ik had moeite met Vincent tot ik tientallen jaren later een catalogus van zijn werk in handen kreeg en daarin ging bladeren. Ik snapte niet waarom ik nu werd ontroerd. De basis voor het werken hier werd zo afkering versus waardering. Om te beginnen werd de kleur blauw, waar ik normaal niet vaak mee werk, de basiskleur. De kleur die zat in het onaffe schilderij, en in het schilderij van de boomwortels dat me in het bijzonder zijn werk deed waarderen. De grilligheid in dat schilderij, de kleur blauw die van de lucht van het ene schilderij in het hout van de ander lijkt gezonken. De nachtelijke wandelingen en foto’s, je hoeft nu geen rekening te houden met de klok of het gezin want je kunt tot laat doorwerken. Nadenken over nieuwe methodes, over schilderen met deze kleur blauw, hoe ik motieven uit de omgeving kan gebruiken door in een serie beschilderde prints inhoudelijke en formele zaken te combineren. Zoals de grilligheid van een boom hiernaast op het kerkhof, een Treures, die ontstaat door te enten op de stam van een gewone Es. Zo wordt er doorgebouwd op de geschiedenis en dat is wat wij nu ook doen, doorbouwen op de geschiedenis van Vincent. Bijvoorbeeld door de bomen toe te schrijven aan de tijd van Vincent. Verhalen zijn belangrijk, maar commercialisering mag het niet overnemen. Al die producten met een afbeelding erop, daar kun je kritisch over zijn, maar het is ook nodig om dit soort plekken te financieren. In het algemeen blijft de vraag wel, waar is de grens tussen het verrijken van de ervaring van mensen en waar wordt het onsmakelijk.”

* Ron Dirven is directeur van Vincent van GoghHuis Zundert.