Reflectie is altijd lichter dan schaduw

Inmiddels zijn we anderhalf jaar verder, maar toen was ik net klaar met de opleiding Autonome Beeldende Kunst.  Ik keer mij naar buiten om het verhaal dat ik schreef met je te kunnen delen. Het vormt een weerslag van mijn gedachten als vermoeide, net afgestudeerde kunstenaar die al meteen toegeeft aan haar verlangen het sociale aspect van de afgelopen vier jaar te overdenken.

Proloog
______
Ik weerleg je woorden niet maar volg je op de afslag: je bent je nog niet bewust van de weg die je koos. Ik zal je niet direct laten weten dat je me verkeerd begrijpt omdat ik nieuwsgierig ben naar hoe je verder denkt op basis van datgene dat je denkt te begrijpen (en soms omdat ik de woorden niet kan vinden om de juiste nuance aan te brengen op een manier die jou niet tekort doet en voor mij niet ongemakkelijk is).

______

Het is alweer de vierde keer. De imposante gevel van het gebouw achter mij geeft blijk van een geschiedenis die zich uitstrekt tot in de wortels van de tijd. Mijn rugzak, vol en zwaar van mogelijkheden, draag ik met me mee richting de snelweg. Van blijdschap om het behaalde resultaat is niet echt sprake: een dof gevoel omhuld het epicentrum van de emotie in een dichte mist. Het enige wat zich af en toe vertoond is een vlaag melancholie.

Langzaam word ik mij ervan bewust dat ik het weer niet gevonden heb. Ik had het kunnen weten – wist het diep van binnen ook al lang – maar probeerde dat in bedwang houden door te luisteren naar de bemoedigende woorden van anderen. ‘Als je je intuïtie volgt komt het helemaal goed’ en ‘je hoeft niet te twijfelen of je kunstenaar wilt zijn: je bent het al’. If so, waarom ben ik dan niet overtuigd?

Mijn tijd hier kenmerkt zich door het verzamelen van mogelijkheden en mijn inzet voor het ‘algemeen belang’ van de groep. Dat laatste is een vanzelfsprekendheid die zichzelf aan het werk weet te houden en verder nauwelijks bevraagd wordt – hoogstens in een kort moment met een mengeling van verwondering en onbegrip gadegeslagen – waarna de resultaten ervan zonder enige terughoudendheid worden ingezet voor het eigen werk.
Ik zie het, ik weet het en ik kan me er niet druk om maken: mijn voldoening zit in het moment van helpen, concreet van waarde kunnen zijn voor iets of iemand. Om daarna weer terug te keren naar mijn stapelingen van mogelijkheden.

De wereld bestaat uit oneindig veel opties en elke keer als ik er weer een ontdek stroomt de opwinding door mijn bloed en beginnen mijn hersenen een vreugdedans met de associatie. De achtbaan van ideeën is niet te stoppen, ze buitelen over elkaar heen zoals de golven bij vloed. In hun haast het zand te ontmoeten gaan ze in elkaar op, vormen ze elkaar, strekken zich uit naar het onderwerp van hun verlangen.

Het verlangen dat uit de mogelijkheden spreekt zet anderen ertoe aan om mij aan te sporen tot actie, tot het uitwerken van een van die mogelijkheden, het laten groeien, perfectioneren, doorgronden en inzetten ervan in beeld.

Met een abrupte schok komt de achtbaan tot stilstand. Ik word eruit gesmeten, beland op het harde zand. De golven zijn gevangen in een kubus van glas. Het getij is hen ontnomen. Ik smeek ze hun diepste verlangen terug te vinden, het opnieuw met mij te delen. Hun lege ogen staren mijn aan alsof ik wartaal spreek. Het avontuur, het plezier van de mogelijkheid komt me voor als een abstractie waarvan de relatie met de werkelijkheid is kwijtgeraakt. Alleen door mijn verbeelding en empathie tot het uiterste in te zetten zie ik nog verwijzingen naar de sporen die de werkelijkheid heeft nagelaten. ‘Als je zou doorwerken, zou dit een goed ding kunnen worden’ en ‘Ik zie zeker potentie’. Achter deze uitspraken voel ik de verwachting en het vertrouwen dat ik ze waar kan maken. Een angstige kronkel in mijn buik: zou dit niet motiverend moeten zijn? Iemand ziet potentie, er is vertrouwen: aan het werk, je bent op de goede weg.

Alles wat ik wil is omdraaien en wegrennen, het onbekende in, waar alles nog mogelijk is. Het niet maken van een keuze is ook een keuze. Het erkennen van mogelijkheden die ergens in besloten zijn is mijn eindpunt. Ik wilde dat anderen daar de logica van zouden inzien. Dat ze beseffen hoe pijnlijk het is om tegen iemand die stervende is te zeggen dat zijn leven nog voor hem ligt. Je kunt de dingen haten als je ze niet begrijpt maar als je ze begrijpt is het onmogelijk ze te haten.
Op het moment dat de dingen zich al in hun mogelijke betekenissen en toepassingen aan mij tonen kan ik niet anders dan respectvol een stap terug doen, ze van een afstandje bewonderen om wie ze zijn en wat ze met zich meedragen. Het enige dat ik nog kan aanbieden is mijn verwondering. Het enige dat ik nog kan doen is hun schoonheid zo volledig mogelijk in mij opnemen.

Epiloog
______
Hoe wij als mensen omgaan met wat we denken te begrijpen is fascinerend om te analyseren maar kan plotseling pijnlijk worden als we ontdekken dat de ander ons niet corrigeerde toen we een verkeerde afslag kozen. En niets dat je daarop antwoord zal ooit nog dat moment van bewustwording kunnen uitwissen.