De familie Monopoly; Vincent en Joey

Ieder jaar wordt de AiR van Gogh prijs voor alumni van kunstacademie St. Joost uitgereikt met deze keer Joey Sepers als winnaar, beter bekend als Joey Monopoly. De prijs is een maand van afzondering in de kosterswoning te Zundert en voor Joey een kans om zich intensief op zijn eigen werk te kunnen richten tijdens zijn eerste residency. De eenzaamheid van het solitaire kunstenaarschap viel hem echter zwaar, hij is juist graag onder de mensen.

Vincent Schilder

Het afstuderen aan de kunstacademie verliep bij Joey een beetje anders dan gewoon is. Corona veroorzaakte lege lokalen en noodgedwongen werd het atelier verplaatst naar de eigen woonplek. Omdat de werkplaatsen op de academie nog wel toegankelijk waren begon Joey daar te experimenteren met het maken van maskers, eerst de mal, daarna het gieten. Gaandeweg werd hij steeds beter en ontstonden er personages. Zo ook in Zundert waar Vincent zijn beeltenis in latex kreeg als het masker van de schilder.

“Ik ben in Vincent zijn hoofd gekropen. Ik wilde maskers maken om mezelf als Vincent te creëren en daarvoor probeerde ik zijn handelingen na te doen. Zelf ben ik niet echt een schilder, maar het maakt deel uit van het proces van kennismaken en is ook een vorm van waardering voor iemand die meer dan 100 jaar geleden is overleden. Schilderen is performatief handelen zonder publiek. Een soloperformance, met voor het eerst als uitgangspunt mijn eigen belevenis en ervaring. Soms ben ik gewoon bezig met iets en blijf daarin hangen, zo was het nu ook. Het maakt dan ook niet uit of het is vastgelegd, wat ik normaal wel doe bij mijn performances al ben ik nogal last minute. Tegen de deadline aan wordt het groter en beter. Ik heb een haat liefde relatie met deadlines door de stress en de kick die je eruit krijgt. En documenteren is ook lastig; ik weet nooit van tevoren wat er gaat gebeuren. Er is natuurlijk wel een script van A naar B, maar daar dan tussen in kan nog van alles. Wat overblijft van een performance hoeft niet altijd beeld te zijn, het gaat ook om het creëren van een beleving. En met schilderen hier doe ik dat ook, leer ik meer over kleur en het kijken naar vormen. Het was ook gewoon leuk om op een totaal andere manier met verf te werken dan dat ik vroeger schilderde.”

Vincent Messias

Naast de kosterswoning ligt de begraafplaats met het graf van Vincent, de jonggestorven oudste broer van de Vincent van Gogh die wij kennen. Mensen komen speciaal hier naar toe om dit graf te zien, wat het bijna tot een bedevaartsoord maakt. De symboliek van de omgeving helpt ook, een begraafplaats, een zorginstelling voor ouderen en de kraaien die hier rondhangen. Ook boven Joey’s hoofd zijn er kraaien, alsof ze hem in de gaten hielden. Het bleef allemaal in zijn hoofd hangen en creëerde nieuwe verhalen.

“Vooraf kende ik Vincents werken natuurlijk al; hij is de vader van de hedendaagse kunst. Daardoor is er een geloof in de kunst, alsof het hier is begonnen. Ik zie hem als een mythisch figuur, een berichtgever die iets goddelijks wil laten zien, bijna een soort van jezus. In mijn omgeving speelde geloof een rol en dat had veel impact. Iedere ochtend bidden op de katholieke school. En dan de kerk, al die beelden die soms ook gruwelijk zijn. Dat draag je met je mee, het zit in onze cultuur net als de Bijbelverhalen. Die zijn saai tot je ze boeiend weet te vertellen. Dan zijn ze best spannend en vol met wijze lessen. De verzamelde brieven van Vincent zijn ook bijbels. Je kunt er hele hoofdstukken uit zijn leven in lezen. Alles uit zijn bestaan wordt ook tentoongesteld en vertegenwoordigd een waarde. Vandaar dat ik een crucifix met Vincent heb gemaakt. Niet om te spotten, maar omdat ik Vincent ervaar als een bijbels figuur. Wat als hij nu hier zou staan? Is het voor hem een cultuurshock? Toch denk ik dat hij het de kunst van nu wel kan waarderen, en ik hem, want als hij er niet was geweest zat ik hier nu niet.”

Vincent Performer

De afsluiting van de residency is al in voorbereiding. Geen expositie in de galerie, maar een processie in het dorp met de doodskist van Vincent die wordt gedragen door de winkelstraat als performance. De kist is gemaakt van gebruikt karton uit de kliko van het Van GoghHuis. De performers zijn vrienden die de maskers gaan dragen met de beeltenis van Vincent, waarmee het verwisselen van het tijdige naar het eeuwige ter discussie wordt gesteld in circulaire betekenissen.

“Maskers hebben wel fysieke karakteristieken, maar de drager heeft ook een identiteit. Nu nog uitzoeken hoe. Ik wil graag mensen meenemen in mijn werk, dat ze van iemands wereld deel uitmaken en onderdeel zijn van een groter geheel. Dat speelt altijd een rol; waar staat het publiek, wat doen ze wel, wat doen ze niet? Er moet iets mee gebeuren anders wordt het theater. Ik vraag me altijd af tot hoever ik het kan regisseren? Ik heb gewerkt met een script, maar ook met improvisatie en dat kan soms teleurstellen, maar dat moet je dan ook accepteren. Meestal werk ik wel samen in performances en neem dan vaak de regisseursrol, maar de credits zijn van ons allen samen. Alleen de geldkwestie als kunstenaar is soms lastig. Niet in makerschap, ik blijf creëren en denk groots, daarom gebruik ik karton om snel en goedkoop te kunnen bouwen. Daarmee kan ik experimenteren, maar wat als je wel voldoende geld hebt en kan bouwen wat je wil en dan je naar je idee kan toewerken ongeacht materiaal? Dat je mensen kan inhuren, dat kan ook bepalend zijn. Als basis van waardering, maar ook dat zij daardoor geld hebben om te creëren.”

Vincent Monopoly

Familie is voor Joey iets bijzonders, je hebt het nodig, maar je kan je familieleden niet kiezen. Soms hoeft er maar iets te gebeuren, zoals het overlijden van zijn oma, en dan blijkt dat het zogenaamde sterke vangnet niet echt bestaat. Aangetrouwde familieleden, ineens zijn ze weg. Is het dan wel familie? Wat kan je binden behalve bloedverwantschap? De fascinatie en bevreemding voor het begrip familie heeft geleid tot het zelf stichten ervan: de familie Monopoly anno 2018.

“Ik heb een hele maskerfamilie met mijn zelf gekozen achternaam Monopoly. Ik wil niet langer de naam van mijn vader dragen en creëer onder een nieuwe naam mijn eigen familie. Ieder familielid krijgt bepaalde karaktereigenschappen of maakt deel uit van mijn historie. Het moment dient zich telkens vanzelf aan zoals moeder, broer, oma en ook vader, maar die is er pas sinds de zomer. Er is ook de ambtenaar, die het huwelijk voltrok, iedereen dus die een rol speelt in het grote familieverhaal. En nu treedt ook Vincent toe tot de familie als de schilder. Hij is mijn inspiratie, maar hij kijkt ook op me neer. Misschien is hij in deze versie nog niet goed, heb ik te intensief de gesprekken met hem in mijzelf gevoerd met het soort van melancholie waarin ik door hem de afgelopen weken heb geleefd. Zo eigen ik hem ook toe als ‘de kunstenaar’ in de familie en dat doe ik bewust, al weet niet of dat goed of slecht is. Toch ben ik er dankbaar voor dat hij in de familie komt.“