Het Zundert zonder Van Gogh, Dirk Kome

Hoewel fotograaf Dirk Kome al lang niet meer in Rockanje woont is hij de connectie met het dorpse, het boerenleven en vooral de mensen die de herinnering levend houden niet vergeten. Een familiegeschiedenis die teruggaat tot 1765 laat zo zijn sporen achter, traceerbare voetstappen die hij eerder onderzocht heeft in zijn boek Rockanje. Eens een onderzoeker, altijd zo gebleven heeft Dirk het vergeten Zundert proberen te hervinden tijdens zijn residency en verteld hierover op een moment van wachten.

Corso, Van Gogh en Club Diana

Dirk werkt analoog als fotograaf, weliswaar is hij begonnen in de periode dat digitale fotografie nog geen optie was, maar hij heeft er voor gekozen om trouw te blijven aan het filmrolletje. Niet omwille van valse romantiek, het geeft ook structuur. Er zitten een beperkt aantal foto’s op een rolletje en het is makkelijker archiveren met tastbare negatieven.

“Het is niet zo dat het één beter is dan het andere, beiden zijn goed, maar ik vind analoog mooier dan digitaal. Dat is vaak te scherp, dat wil ik juist niet. Voor mij werkt het ook beter om vooraf niet te zien wat voor foto ik heb gemaakt. Maar voordat ik zover ben verdiep ik me eerst in de omgeving. Ik heb hier gevraagd wat nu Zunderts is en als antwoord kreeg ik: Bloemencorso, Vincent van Gogh en Club Diana. Na eerst vooral oude mensen en boerderijen te hebben gefotografeerd in de buitengebieden wilde ik vooral veel jongeren op de foto hebben en de Corsojeugd was een logische plek. Zij vonden het ook heel normaal dat ik daar rondhing terwijl ze lassen en papier machéen, maar mij gaat het juist om de mensen. Corso is het hoogtepunt van het jaar, ze denken daar in de tijd voor en na Corso. Dat bracht me mijn Opa in herinnering, hij fotografeerde veel. Ik ben ook veel met hem mee geweest, zelfs naar hem vernoemd. Maar helaas geen dia te vinden in zijn archief, alleen een VHS film van het bloemencorso in 1988. Echt een rotkwaliteit dat beeld, maar misschien kan ik het op een of andere manier als eerbetoon laten zien.”

Vertrouwen

Fotografie is niet slechts een kwestie van keuze voor materiaal, het heeft zich ook onderdeel gemaakt van de maatschappelijke discussie zoals over privacy. Fotograferen doet nu iedereen zelfs als het ongepast is. Toch blijft het Dirk verbazen dat met name een generatie die is opgegroeid met een gebrek aan visuele hygiëne juist het eerste begint over privacy.

“Ik heb allerlei groepen proberen te benaderen want Zundert bestaat niet alleen uit blanke oudere mensen die wonen in oude boerderijen. Maar ook dat is niet altijd gewenst, ik was heel ver met een jongen van Marokkaanse origine, maar zijn vrienden gingen zich ermee bemoeien en toen was het over. Ik had ook niet de tijd om bijvoorbeeld contact te leggen met Oost Europeanen. Afgezien van de taal is het al lastig genoeg om bij de autochtone groep door te dringen die alleen Brabants spreken. Ik heb veel rondgefietst om mensen te ontmoeten. Of binnenlopen. Bij Café Neefs keken ze me eerst weg. Ik moest zorgen dat ze me accepteerden door er te zijn, mijn camera op tafel te leggen en iets te drinken bestellen. Toen het zover was dat ik ook mee mocht doen met een rondje had ik hun vertrouwen gewonnen, en dat werkt ook door in de foto’s.”

“Toch is het verbazingwekkend hoe makkelijk mensen zich laten fotograferen. En dan nog, heb ik toestemming en dan komt ineens een familielid tevoorschijn die het niet goed vindt. Bleek later dat ze zelf ook haar oom fotografeerde. De foto’s die ik hier heb gemaakt ga ik waarschijnlijk in een leporello verwerken. Dat heb ik van tevoren niet bedacht, ik denk daar niet te veel over na omdat ik anders te veel invul. Dan is er geen ruimte voor iets anders. Het is juist fijn om zoveel mogelijk ruimte toe te laten.”

Onderzoek

Hoewel fotografie over het algemeen gezien wordt als een snel medium vertraagd het bij Dirk de tijd. Tijd die nodig is om de foto te kunnen maken, tijd die het wachten kost voor het rolletje ontwikkeld is, maar ook de tijd die hij in zijn werk en zijn projecten steekt voor het onderzoek. Hoe hij in het verleden graaft en fotografie een manier is om het verloop van tijd zichtbaar te maken. Dat onderzoek had Dirk ook hier willen doen, maar het ontbrak hem aan tijd.

“Er zijn nog wel wat losse eindjes in de omringende gemeentes. Zo is er in Rijsbergen een tweedehandswinkel waar ik een fotoalbum heb gekocht. Heel goedkoop, dat kom je niet vaak tegen. Een heel mensenleven van reizen en gebeurtenissen is daarin te vinden. Ik weet niet of ik daar nog iets mee ga doen, het is meer curiosa. Het moet geen trucje worden om met gevonden foto’s werk te maken. Ik gebruik ze wel, maar dan met onderzoek, eigen foto’s en beschrijvingen zoals het boek dat ik gemaakt heb van Tonnis Post. Maar dat kan wel beslag op je leggen. Ik kreeg een keer foto’s mee van een oudere vrouw omdat ze dacht dat het bij mij in goede handen zou zijn.”

“Een ander los eindje is Club Diana, ik ben er uiteindelijk wel geweest, maar dan kom je in een ingewikkelde situatie. Het is gewoon een sexclub dus op het moment dat je er binnen stapt is er niets onbevangen meer aan, zelfs al is het overdag en zijn er geen klanten. Het voelde heel raar en dubbel. Ik wist er niet zo goed raad mee en weet niet of ik die foto’s laat zien. Ik heb ook niet echt een favoriete foto, dat hangt vaak af van de stemming en de combinatie. De combinatie die ik nu interessant vind is die van een auto in de schuur, een paard in het landschap en een dubbel kruis. En dat laatste is ook weer zoiets. Zundert is een plaats met veel bermmonumentjes, maar daar moet je toch voorzichtig mee omgaan in het tonen. Ik hoop ook dat de mensen die ik heb gesproken en gefotografeerd heb ook komen. De bevolking weet vaak niet eens dat er een galerie is. De meeste bezoekers komen van buiten. Maar ik wil hen juist bereiken.”