Idee -> YAFF -> ?

Er zijn, om kort door de bocht te gaan, twee verdienmodellen die je als jonge, autonome creatieveling voor de voeten geworpen worden. Het eerste gaat ongeveer als volgt: je maakt werk -> een galerie pikt je op (misschien) -> je wacht -> je krijgt geld (misschien). Dit model is vooral geschikt voor de solitaire genieën onder ons. Mensen die alleen, in hun atelier losse werken creëren in de klassieke zin van het woord. Het kan ook geen kwaad als die werken klein en licht genoeg zijn om boven een bank te hangen.

Het tweede verdienmodel ziet er zo’n beetje zo uit: je hebt een idee -> je vraagt subsidie aan -> je krijgt geld (misschien) -> je maakt je idee werkelijkheid -> je houdt geld over (misschien). Dit is het model voor projectmatige kunstenaars, videokunstenaars, landschapskunstenaars, performancekunstenaars, research based artists en alles wat zich daaromheen en tussen bevindt.

Dat slechts een minuscuul percentage van alle autonome kunstenaars rond kan komen van enkel en alleen subsidies en het verkopen van werk is al lang bekend, maar toch zijn dit de modellen die de boventoon voeren op de academies. De academies weten dit en proberen zich aan te passen aan veranderende tijden. Dit doen ze echter vooral door in te zetten op aansluiting met de creative industry, met de markt: elke kunstenaar wordt geacht een ondernemer te zijn.

Onze kritiek hierop is dat hiermee het werk – het product – wordt bewaakt, maar niet de autonomie zelf. Door van iedereen een zelfstandige-zonder-personeel te maken, niet alleen in naam, maar ook in houding, worden kunstenaars afhankelijker van derden. Ook onder het oude model worden kunstenaars steeds afhankelijker van derden, want met uitzondering van een handjevol celebrities, gaat de verkoop van kunst al jaren achteruit en door bezuinigingen worden er minder subsidies toegekend. Dit maakt de druk om te conformeren steeds groter. Maar bij een conformerende kunstenaar is niemand gediend, want niet het formalistische schilderij, maar de autonomie; niet de installatie van gekleurd plexiglas en goedkope kamerplanten, maar eigenzinnigheid, is de meerwaarde, ja, ook de economische meerwaarde, van het kleine leger kunstacademiestudenten dat jaar op jaar onder begeleiding van postercampagnes en een expositie bij Ron Mandos de wereld ingeschopt wordt.

Dat is, in het kort, waarom YAFF. Maar hoe dan YAFF?

Om te beginnen is YAFF exact die vraag: hoe dan YAFF? YAFF is voor de helft een onderzoek. Het onderzoekt methodes waarmee autonomie in stand gehouden kan worden binnen allerlei verschillende contexten. De galeriewereld is een context, maar ook gemeenten, corporate finance, probleemwijken, sterrenkeukens, uitgeverijen, tuincentra, kunstinstanties of het ouderlijk huis zijn contexten.

De tweede helft van YAFF is om de resultaten van dat onderzoek direct om te zetten in werken en projecten. En al doende lerend, is het inzetten ook weer het voortzetten van het onderzoek.

YAFF werkt vanuit voorwaarden: een aantal van tevoren bepaalde criteria waarvan wij menen dat ze de autonomie kunnen bewaken.

Allereerst is YAFF zowel een individuele als gemeenschappelijke praktijk. Dat wil zeggen dat voorstellen, projecten of vragen door het individu worden voorgelegd en door het collectief worden opgepakt. Het collectief kan vervolgens steunen, niet alleen door verschillende vaardigheden aan te bieden, maar ook door het individu scherp en verantwoordelijk te houden. Naasten die de druk van buitenaf helpen dragen. Want de koppigheid van een autonome houding levert onvermijdelijk conflicten of confrontaties op. En tenzij een andere partij bereid is volledig mee te gaan, betekent het oplossen van conflicten dan ook altijd een opoffering van de autonomie.

Daarom hanteert YAFF een conflictmodel, waarbij wij er juist voor kiezen de ontstane conflicten zichtbaar te maken. Want frictie ontstaat daar waar raderwerk niet goed is afgesteld en daarom is het conflict volgens ons bij uitstek datgene waarin de waarde van autonomie naar boven komt.

Overkoepelend werkt YAFF ook met educatie. Door middel van workshops onderzoeken wij hoe autonomie overgedragen kan worden aan zowel volwassenen, studenten als kinderen. Net als onze autonome projecten en werken, dienen onze workshops zowel als onderzoek als om de uitkomsten van dat onderzoek te delen.