Identity Liquid

Féline Minne’s en Catharina Dhaen’s paden hadden zich als eens in 2011 gekruist terwijl ze ongeveer op hetzelfde moment studeerden aan de KASK Gent, maar uiteindelijk ontmoetten ze elkaar pas eerst via gezamenlijke vrienden op Facebook. Daar klikte het zodanig goed door hun gedeelde kijk op kunst en politiek dat ze besloten elkaar in het echt te ontmoeten. In de geest van de vriendschap, werken ze nu samen onder de titel ‘Identity Liquid’. Als onderdeel van hun Artist in Residence zocht Jorieke Rottier hen op bij Witte Rook. In het gesprek dat volgde dachten ze na over hoe het kunstenaarschap iets zegt over tijdsbesteding en over de gelaagdheden van het schilderen.

Tijdens de eerste ontmoeting wordt al snel duidelijk dat bij beiden het werk en de kunstenaar in grote harmonie met elkaar zijn. Daardoor kun je als kijker in het werk de verbeelding van de kunstenaar ervaren, en blijft er tegelijkertijd ruimte voor je eigen verhalen en associaties. Hieronder volgt een vervolg van dit gesprek, in de vorm van een interview.

Catharina Dhaen | work in progress – Witte Rook AIR

Hi Féline en Catharina, allereerst bedankt voor de fijne ontmoeting met jullie en jullie werk op 22 augustus 2019. Kunnen jullie nog eens uitleggen hoe het samenwerken tijdens de Artist in Residence jullie werk beïnvloedt?

FM: ”Het maakt me vooral vrolijk. Ik heb graag Catharina’s gezelschap. Het is leuk om dikwijls korte pauzes te nemen en af en toe iets te zeggen tegen elkaar. Dat zorgt voor een positieve sfeer. Ik ben gewend van meestal alleen te zijn en alleen te werken, maar als ik eerlijk mag zijn—eigenlijk ben ik veel socialer dan ik zou willen toegeven.”

CD: ”Bij mij is dat ook zo. Ik denk dat dat komt omdat wij beiden enige kinderen zijn. Als enig kind ben je zodanig dikwijls alleen geweest, dat je wel moet contacten leggen met anderen.”

FM: ”Als twee Belgen vinden we het ‘Nederlands’ Nederlands hier ook wel boeiend. Daar denk ik ook dikwijls over na, omdat de titels in mijn werken ook heel belangrijk zijn. Ik kies altijd voor Engelse titels, want ik woon al meer dan 6 jaar in het Engelstalige werelddeel. Vandaar: ‘Identity Liquid’ waarin voor mij ‘Liquid’ voor iets heel concreet staat: ‘vloeistof’, verf dus, maar in het Nederlands is er ook ‘vloeibaar’ en daar zit de dubbele gelaagdheid in de betekenis.”

Féline Minne | Phoenix, Talking of a Future 2019 oil paint on acrylic paint on canvas

Bij beiden zie ik dat de verbeelding, naast de diverse schildertechnieken, een hoofdrol speelt. Wat voedt jullie verbeelding? 

FM: ”Verbeelding is iets beweeglijk. Mensen die geen ervaring hebben met het scheppen van imaginaire beelden vragen me dikwijls of het iets statisch is — alsof ik een vast beeld in mijn hoofd heb, dat er zo maar in gekomen is, en dat ik dat dan zo op doek zet. Maar verbeelding is vloeibaar. Het komt uit een bron en van het ene komt het andere en zo bouwt men daar als scheppende mens op voort. Bij mij is de bron animatiefilm en stripverhalen. Verbeelding is net zoals naar de wolken kijken, dat verandert voortdurend van vorm. Zo is de creatie een ontdekkingstocht en iedere stap dat ik zet leidt naar een volgende. Voor mij gaat het over de creatie van een eigen wereld waarin ik de toeschouwer uitnodig om binnen te kijken.”

CD: ”Mijn favoriete metafoor om iets uit te leggen over het schilderen, is die van het schaakspel. Je kan namelijk niet op voorhand bepalen hoe het spel zal verlopen, en dat is met het schilderen net zo. Zowel bij het schaken als bij het schilderen is het voor mij onmogelijk om volgens een vast stramien te werk te gaan. Aan strategieën die vorige keer misschien wel goed werkten, heb je een andere keer niet zoveel meer. Het mechanisme van actie en reactie maakt een belangrijk deel uit van mijn werk. Onder één schilderij zitten soms tien andere, allemaal producten van hoe de verbeelding geprikkeld werd door het voorgaande.

De relevantie van de waarneming kan je wellicht het beste terugvinden in mijn schetsboeken en werken op papier. In Breda heb ik elke dag gewandeld om als het ware observaties te verzamelen, die ik daarna catalogiseerde of organiseerde in mijn tekeningen. Ik hou van indrukken met een poëtisch inslag en van de dingen die schijnbaar vanzelfsprekend zijn en een beetje onbenullig lijken, maar eigenlijk wel fascineren.”

Catharina Dhaen | work in progress – Witte Rook AIR

Wat is volgens jou het belang van de verbeelding in het dagelijks leven? 

FM: ”Voor mij moet kunst de realiteit transformeren en niet nabootsen. Ursula K. Le Guin, een van de grootste sciencefiction schrijvers ooit, zei dat de mens verbeelding nodig heeft om kritisch te denken over de realiteit. Via de verbeelding kan men de mogelijkheden van een betere wereld bedenken. Verbeelding (of noem het fantasie) heeft zijn functie. Je fantasie de vrije loop laten gaan, is een rebelse daad. Dit brengt ons terug bij vloeibaarheid. Alles—identiteiten en manieren van leven, vloeibaar laten zijn, is hoe wij onze humane, en liberale opvattingen belichamen.”

CD: ”Onlangs liep ik rond in het Stedelijk Museum in Breda, en hoorde ik een andere bezoeker tegen zijn gezelschap zeggen: “kennis is goed, maar fantasie is beter”. Dat vond ik zo mooi uitgedrukt! Kunst heeft de kracht om zichzelf én ons los te wrikken van functionaliteitsdenken. Kunst, verbeelding, de fantasie moéten helemaal niks. Dat is heerlijk! We leven in een tijdperk waarin het de tendens is om ongeveer alles zo efficiënt mogelijk te willen maken, van de bio-industrie tot gezondheidszorg. We willen veel, en snel. Dat lijkt allemaal handig, maar wat blijkt is dat een mens hiervan niet bepaald gelukkiger wordt, en dat onze wereld kapot aan het gaan is.

De kans geven aan verbeelding betekent de tijd en ruimte innemen om te vertragen. Op dat moment schep je mogelijkheden.”

Féline Minne | work in progress

Kunnen jullie een korte omschrijving geven van jullie eigen werk(proces)? Féline vertelde dat zij het maken van werk ziet als betekenis gevend aan het leven. Zij noemde daarbij de termen homo ludens (de spelende mens) en homo faber (de werkende mens). Catharina vatte dat mooi samen en beschreef haar werkproces als ‘een blij moeten’.  Beide kunstenaars werken met diverse soorten verf op doek. Deze doeken vormen een afbakening, ze geven aan waar het schilderij begint en waar het ophoudt. Heeft de spelende en werkende mens een grens nodig, zoals het doek een grens vormt voor het schilderij? En waaruit bestaat die grens volgens jullie?

CD: ”De begrenzing van het doek is een louter ruimtelijke zaak, iets van de fysieke, tastbare wereld. Wat boeiend is, is de wisselwerking tussen het schilderij en de mentale ruimte van de maker en de kijkers. Je mentale ruimte is een zeer individueel, complex labyrint. Dat kent geen grenzen, maar blijft uitdijen en zich vertakken. Ik ervaar bij het schilderen, voor mij de culminatie van “spelend en werkend” zijn, geen grenzen. Dat lijkt me logisch omdat voor mij de urgentie van het schilderen zodanig hoog is. Mijn keuzes zijn altijd radicaal. Wanneer ik schilder, kan een werk op enkele ogenblikken tijd een heel andere wending nemen en er totaal anders uitzien. Ik overschilder vaak stukken die op zich best “mooi” of “goed” waren. Mooie prentjes vind ik niet interessant, en ik denk ook niet dat je een slecht stuk kunt oplappen zonder aan de rest te komen. Het hele schilderij moet dan mee veranderen.”

FM: ”Er zit iets vergelijkbaar in ‘spelen’ en ‘werken’, want we zijn beiden ernstig met ons werk bezig, maar het moet ook nog leuk zijn. We werken graag. En veel! Voor mij gaat het over het ‘willen’ en ik wil dat er in ieder werk een risico zit. Ik vind het ‘durven’ belangrijk, anders is het maar saai en braaf (daar hou ik niet van). Wat dat betreft hebben Catharina en ik veel raakvlakken. Dit merk je in onze voorkeur voor een helder en intens kleurenpalet en asymmetrische composities die soms naar het claustrofobische neigen.”

De afgelopen tijd hebben jullie gewerkt bij Witte Rook en dat als rustig en prettig ervaren. Welke nieuwe stappen heb je tijdens de werkperiode kunnen nemen?

FM: ”Het was fijn om eindelijk eens samen te werken. We zijn al vijf jaar bevriend, en zelfs samen op reis gegaan, maar we hadden nog nooit samen tentoongesteld. Dit gaat, zoals verwacht, heel goed! Dus we zijn van plan om nog veel projecten samen te doen. Dit is nog maar het begin! Ik woon wel in Nieuw-Zeeland, maar ik reis heel veel. De laatste twee jaar ben ik als nomadic artist de wereld rond verhuisd van de ene artist residency naar de volgende. We gaan ‘Identity Liquid’ op nog plaatsen verder zetten, en dan als schildersduo een reeks samen schilderen.”

CD: ”Wat ik zo interessant vind aan een residentie, is dat je telkens opnieuw de voorwaarden van je praktijk moet onderzoeken. Je moet heel precies bekijken en proberen ontdekken wat voor jou cruciaal is. Dat maakt dat een AIR geen vrijblijvend iets is. Het is geen vakantie. Je kan niet simpelweg je schildersezel eens op een andere plaats zetten en gewoon voortdoen zoals in je atelier thuis.

Toen ik in juli in Witte Rook toekwam, leek het alsof ik alles vergeten was en alles opnieuw moest uitknobbelen. Ik vermoed dat daar die sterke noodzaak ontstaan is om iets te doen met mijn directe omgeving hier in Breda. Vandaar dat ik elke dag heb gewandeld. Daar kwam een hele reeks tekeningen uit voort, die op hun beurt een voedingsbodem hebben gevormd voor mijn schilderijen. Enfin, zo ging nu, en ik ben benieuwd hoe het een volgende keer, op een andere plek en op een ander moment, zal zijn.”