Monique van de Wijdeven in AnnAtopiA: oefenen voor de post-Apocalyps

Van 13 t/m 20 juli 2020 verbleef en werkte Monique in AnnAtopiA, een Artist in Residence in de bossen van Baarle-Nassau. In deze blog laat ze haar werk- en denkproces zien.

Het is heerlijk stil en tegelijk wemelt het van de vogels. Aan drie kanten zit ik tegen het bos aan. Ik ben gesetteld in het boshuis van AnnAtopiA.

In dit tiny house kan ik werken, slapen, koken. Ik zal veel offline zijn deze week, want er is geen wifi en ik moet met aggregaat, accu en omvormer werken om stroom te hebben. Ik houd het voltage, wat niet onder de 11 mag zakken, goed in de gaten. Ik neem me maar voor om off grid te zijn als het kan. Goede gelegenheid om alvast voor te bereiden op de survivaltrektocht die ik in augustus met een vriendin maak. Kaarsjes in plaats van lampen, niet te moeilijk koken, niet te veel op laptop werken? Ik ben juist ook hier om mezelf uit het ritme van thuis te halen en me in de natuur te begeven. Ik loop zo in m’n pyjama het bos in als ik wil.

Ook in huis dringt de natuur binnen. Met de deur open werk ik aan een tafeltje, reflectie van de struiken neemt m’n scherm over, lichtspelingen op de rolluiken, insecten vliegen naar binnen. Rondom het huis heb ik muisjes bezig gezien, eentje laat zich zien in de keuken (die ik te pakken krijg en buitenzet). Met muziek aan schrijf ik over de thema’s in mijn fotografieprojecten, hoe ik me wil profileren en een four year plan. Die plak ik op de ramen om de rest van de week aan te vullen.

Schuiven met fotoprints

De boshut, het oude vervallen huis naast het boshuis, is fijn om als atelier te gebruiken. Vooraf heb ik veel prints gemaakt van nieuw werk, waaronder een serie foto’s van ontdekkingen tijdens wandelingen (Slow Adventure) en de eerste reis van mij en vriend Pjotr vorige zomer. Ik zoek nog naar een concept of vorm om dit werk te presenteren. Hoe maak ik vakantiefoto’s tot meer dan wat ik erin zie en bij voel? Ik heb ook oudere projecten meegenomen, over het vasthouden aan spullen en een associatieve serie over geborgenheid en vriendschap. Ik spreid alles uit over tafels en vloer, om te schuiven met selecties en verbanden te zien. Ik onderzoek mijn visuele taal en het maakt meer lagen zichtbaar.

Tijdens m’n verblijf hier, in een sfeer van afzondering, zal ik ook dingen ontdekken en fotograferen, wat tot nieuw werk kan leiden.

Prikkels

Het hier zijn prikkelt meerdere delen in mij. Het doet me denken aan een landgoed in Zwitserland waar ik in 2017 een maand samenleefde. Er was een guest house dat we onderhielden voor gasten. Ik voel weer hoe leuk dat was en dat het een ambitie in mij aanwakkert. Ik zou het te gek vinden om een residence plek te beginnen, waar ik een atelier heb en makers kunnen verblijven, werken en onderzoek doen.

Hier zijn heeft ook iets ongemakkelijks. Ik ben me steeds bewust van leeglopende batterijen en de niet-vanzelfsprekendheid van voorzieningen. ’s Nachts zitten trilspinnen boven m’n hoofd op de vide en buiten hoor ik brekende takjes. De bossen worden overweldigend zo in het pikdonker. Ergens laat het me kwetsbaar voelen en verlangen naar een geborgen plek. Ik voel de tijd verstrijken en bedenk me vaak of ik genoeg doe. Ik ben veel op één plek. Er is geen structuur. Tegelijk smul ik van het boek dat ik lees, Toen ik uit de lucht viel van Juliane Koepcke. Als tiener overleefde zij als enige een vliegtuigcrash. Zonder hulpmiddelen moest ze in het oerwoud overleven en haar weg naar beschaving terugvinden.

Een ochtend blijft het waterkoud. Ik probeer tevergeefs allerlei aansluitingen met boiler en oplader, het aggregaat valt uit met overload alarm. Uiteindelijk krijg ik het aan de gang, ik heb warm water! M’n telefoon gaat extra snel leeg door het 3G gebruik. Bij de AH koop ik de goedkoopste bak vanille-ijs om de koelbox bij te koelen, want die trekt de accu inmiddels niet meer. Later blijkt ergens een kortsluiting te zitten waardoor de accu niet oplaadde.

Ja, de paradox van werk willen verzetten en daarop focussen, versus bezig zijn met de basale dingen regelen. Grappig genoeg linkt het wel aan een post-apocalypsachtige situatie, waar ik mezelf stiekem graag neerzet, en die ik dan ook weer fotografeer. Zo grijpt het wel weer in elkaar.

Tevreden

Na een paar dagen voel ik me meer thuis en de insecten zie ik inmiddels wel als huisgenoten. Ik fotografeer, maak omschrijvingen van projecten, bedenk een opzet voor m’n website, verwerk aantekeningen van de summerschool fotografie die ik in 2019 deed in Letland. Bij de lokale bibliotheek doe ik research naar hoe fotografen met vergelijkbare werkwijze zoals JH Engström en Wolfgang Tillmans hun werk in een vorm gieten en laten zien. Engström maakt tof werk, heel gevoelsmatig, rauw en associatief. Wat hij doet wordt erkend en geroemd, tegelijk worstel ik met hoe ik m’n werk uitleg en begrijpelijk maak voor de kijker. Hij geeft in oktober een meerdaagse workshop in Griekenland. Ik denk dat ik veel van zijn werkwijze kan leren en heb zin om me weer in een groepje fotografen te begeven. Ik informeer bij de organisator en voel alvast een zindering bij de gedachte.

Thuis voelt verder weg, ik kan werk laten liggen, hoef niets, doe meer dan ik doorheb en thuis aan toekom. Ik fantaseer over wat ik mee moet nemen op de survivaltrektocht volgende maand. Op Instagram stuit ik op een Nederlandse journalist die een nieuw leven begon in Zweden en de term Friluftsliv gebruikt: zoveel mogelijk leven in de buitenlucht.

Alles hangt samen

Ik kom er steeds meer achter dat alles wat ik doe eigenlijk één ding is. Mijn werk als projectmanager staat niet los van m’n fotografie of wat ik in mijn vrije tijd organiseer. Het gaat over hetzelfde. Me omringen met nieuwe plekken en mensen waarmee ik mezelf uitdaag om los te komen van wat standaard is, dat ook onderzoeken door het te fotograferen. Fotografie ook gebruiken om ontwikkelingen in m’n leven vast te leggen en te verzamelen. Processen managen bij de Academie voor Beeldvorming, met groepen alternatieven zoeken voor vastgelopen systemen. Mensen bij elkaar brengen in jaarlijkse trips naar het fotofestival en landhuis in Arles, Zuid-Frankrijk. Tussen de bedrijven door de natuur in, planten opkweken in tuin en huis, een survivaltrektocht, kamperen, kanoën en klimmen zonder touw. Oefenen voor de post-Apocalyps, noemen Pjotr en ik het wel eens gniffelend. En dan hier zitten met de elektra en het buitenleven, rust zoeken waar ook een heleboel gebeurt, vasthouden aan geborgenheid maar mezelf daar ook weer uit helpen. Ik oefen met deze thema’s en ook dat fotografeer ik weer. Het heeft allemaal met elkaar te maken.

Feedbackmomenten

Ik heb feedback nodig om inzichten te toetsen en verscherpen. Op vrijdag komen Academie-collega’s Klaas, Malou en Meike. Ze zien dat ik veel dichtbij fotografeer en in portretformaat. Staande beelden maken dat de kijkrichting van boven naar beneden is. In de manier van ophangen op verschillende hoogte, klein en groter, moet je ook die beweging maken. Veel handen, aanraking, handelingen, de wens naar contact maken. Misschien is alles gerelateerd aan enig kind zijn? In de associaties die ik maak, kan ik ook tegenstellingen laten zien. Intimiteit versus afvragen of die er is. Als ik íets lastig vind, is het wel selecties maken, en weggooien al helemaal, maar ik moet een kapstok kiezen waarmee ik logischerwijs beelden selecteer. Kill your darlings…

In het weekend is Pjotr hier. Hij gaat als van nature klussen aan de elektra in het boshuis om bedrading om te leggen en kortsluiting eruit te halen. We wandelen naar de bouwmarkt voor kroontjes en kabelmateriaal en verbazen ons over de grenzen tussen Belgisch en Nederlands gebied die om de haverklap te zien zijn op de stoepen.

Ook met hem doe ik een werkbespreking. Hij kent deze kanten van mij en herkent wat ik vertel. Ik kies voor tijdelijke plekken en mensen, situaties zonder regels of controle, die ik middels foto’s wil bewaren. Zijn brein werkt anders: herinneringen op beeld maken hem juist melancholisch. Door fotograferen licht ik uit wat ik belangrijk vind en maak ik het onderdeel van mijn geschiedenis. Het geeft houvast en ik bepaal er deels mijn koers mee: wat ik vastleg, help ik waarmaken.

Presentatievorm

In het bos wil ik een ruimtelijke presentatievorm uitproberen waar je langs kunt wandelen. Ik hang wat prints aan draden in bomen en struiken. De serie Slow Adventure leent zich hier goed voor. Het werkt mooi en speels met de lichtinval en wind.

Op de laatste dag presenteer ik m’n fotoseries en ontdekkingen rond de thema’s aan mijn ouders, Pjotr en vriendin Ilse. Ik leid ze langs de kleine expo in het bos en ben blij dat ik ze hierin kan meenemen. Ik heb deze week met aandacht opvattingen kunnen verwerken, betekenis van de projecten en mijn profiel als maker zijn aangescherpt. Zaadjes geplant. Volgende stap in hoe ik deze projecten verder kan brengen, is echt selecties durven maken: beelden kiezen en andere dus genadeloos wegstrepen.

Achterlaten

Voor mijn vertrek laat ik nog iets achter in AnnAtopiA wat herinnert aan mijn werkperiode. Ik plaats twee prints in een beschutte plek die de ietwat avontuurlijke bezoeker wel zal vinden. Ik neem ook iets mee: pluisjes met zaadjes van een paarse plant, waarvan er veel aan de overkant bij eetcafé De Poort staan. Na een week thuis op een kiemschaaltje komen daar al nieuwe plantjes uit.