Online wandelen door de kunstwereld

We zitten bijna allemaal thuis. Het Coronavirus zorgt dit jaar voor een intelligente lockdown in o.a. Nederland. Vanuit huis werken we, begeleiden we kinderen bij hun huiswerk en doen enkel het essentiële, zelfs boodschappen doen is niet meer hetzelfde. Grenzen naar buurlanden zijn gesloten, er is geen vliegverkeer en het is post-apocalyptisch stil op straat. Soms gaan we naar buiten voor een frisse neus, even ontsnappen aan de vier muren die thuis op ons afkomen. We leren van de kleine dingen. De korte momenten die we buiten zijn, zijn deze dagen des te belangrijker. Het is goed voor onze fysieke en mentale gezondheid. Daarnaast zoeken we massaal afleiding. En wanneer de offline-wereld beperkingen laat zien, speelt de online-wereld hier gretig op in. Live feeds, virtuele podia, musea tonen hun collectie op het internet en bieden online rondleidingen. Sommigen zijn digitaal te bezoeken zonder rondleiding, we lopen ongestoord door een museum hier heel ver vandaan, en er zijn musea met speciale ‘openingstijden’.

Fantastisch! Op deze manier blijft cultuur zichtbaar. Nu we in onze huizen opgehokt zitten is een verzetje belangrijk en vooral erg welkom. Toch blijft deze beleving totaal anders: wat we via ons scherm zien, roept vaak niet dezelfde beleving op als wanneer we ergens fysiek naar toe gaat. We reizen normaliter naar een locatie, hoe lang de reis ook is, welk vervoersmiddel we gebruiken, het reizen zelf is onderdeel van onze beleving. Nu valt dat reizen dus weg, maar misschien beleven we de wereld online juist veel meer dan eerst. 

De komende periode wil ik jullie meenemen in mijn ontdekkingstocht. Hoe beleef je het reizen op een scherm, komen we direct ergens aan, of bevat het internet andere wachtkamers, bussen, straten of auto’s. Hoe ervaar je dat en welke gevoelens roepen dit op. Kan iets op het internet dat ver weg is écht dichtbij zijn?  

Als eerste bezoek ik het National Museum of Modern and Contemporary Art, Seoul, Zuid-Korea. 

Dit is een museum wat ik graag fysiek wil bezoeken, maar voor nu is een virtueel bezoek goedkoper en eenvoudiger. Het duurt even voordat ik de juiste link vind, ik vraag wat na bij vrienden en al gauw kom ik op de juiste website. Ik open de link en onderin mijn scherm verschijnen verschillende afbeeldingen. Elke afbeelding representeert een zaal of een plek in het museum. Vervolgens kun je rondkijken door het beeld te verschuiven met je muis, het werkt, net zoals Google Street View, redelijk eenvoudig. 

Rustig “wandel” ik door de zalen en zie ik allerlei kunstwerken hangen. Iets wat ik mij direct afvraag is of het museum er nu ook echt zo uitziet als wat ik op mijn beeldscherm zie. Hangt dit er daadwerkelijk, of is het inmiddels verouderd? Tevens valt het me op dat veel fijn materialiteit verloren gaat in de kunstwerken. Je krijgt een globale indruk als je rondloopt, maar écht iets van dichtbij bekijken wordt ingewikkeld. Je kunt natuurlijk het werk dichterbij halen met de inzoomfunctie, maar veel meer dan dat is het niet. Echt met je neus ergens op willen zitten gaat simpelweg niet. Dus toch dat stukje afstand…

Desalniettemin is mijn bezoek aan dit museum een fijne ervaring. Ik heb toch het gevoel dat ik een museumbezoek. 

Het is uitermate rustig in het museum. Ik kan nergens zien of het ‘buiten’ het museum ook zo rustig is. Iets in mij zegt dat verlaten plekken onaangenaam -zouden- moeten voelen. Opeens bedenk ik me dat dit een fysieke ervaring geweest zou zijn. Als ik écht rond zou lopen in een leeg museum, zou ik me dan inderdaad unheimlich voelen?

Naast de kunstwerken zijn er verscheidene vervaagde werken te zien. Grote vage plekken, of blurs zoals ik ze graag noem. Het maakt de online beleving voor mij compleet. Het rondlopen in totale vrijheid, het springen van de ene naar de andere kant van de zaal, of zelfs van de ene reling naar de andere en de grote, geblurde kunstwerken. Het is ook fantastisch om juist die zalen op te zoeken waarin veel blurs te zien zijn. Kijken hoe dichtbij je kunt staan en te zoeken naar een plek waarop ze mogelijk zijn vergeten om het kunstwerk te blurren. Zo is er in het National Museum of Modern and Contemporary Art in Seoul een grote installatie vervaagd die in de reflectie van een ander fotografisch werk er tegenover alsnog te bekijken is. Indirect krijg je het werk dus alsnog te zien, maar laten we wel wezen: het bekijken van kunst is op deze digitale manier sowieso indirect. De manier waarop je geblurde werken alsnog kan zien, maakt alleen maar dat ik meer het gevoel heb goed te moeten kijken. Het geeft me een gevoel van overwinning wat ik niet had gehad als ik er fysiek had rondgelopen. Ik beleef het museum totaal anders nu, en die totaal andere manier geeft me veel vreugde. Ik reis terwijl ik op een stoel achter mijn computer zit. 

Het voelt relaxt om digitaal door dit museum te struinen. Je kunt echt je eigen tijd en ruimte nemen om rond te wandelen. Bovendien biedt het ook nog vele andere voordelen: je kunt in één seconde naar de andere kant van de zaal springen en ineens tegen een muur aan staan. Dit allemaal zonder aangesproken te worden door een zaalwacht. Dat geeft een heerlijk gevoel van vrijheid. Niemand beperkt me in hoe ik dit museum bekijk: ik kan doen en laten wat ik wil hier online. Voor is het weet wandel ik al ruim een uur virtueel rond in het National Museum of Modern and Contemporary Art in Seoul. Ontzettend blij en enthousiast om het museum zo te kunnen bezoeken. Ondanks het verlies van de materialen beleving van de kunstwerken, krijg ik in grote lijnen een idee van het museum aldaar. Deze manier van bezoeken geeft me ook iets unieks. De samenvoegingen van de 360 graden foto’s leveren prachtige beelden op. Het is geweldig om de zogenoemde foutjes van de techniek te bewonderen. Perspectieven die verspringen, kunstwerken die uitrekken en vervormen, of muren die niet kloppen door het samenvoegen van de 360 graden foto’s. Ook de blurs zijn heerlijk en leveren prachtige foto’s op.