Sounds that surround me

Het eerste soloalbum van componiste Dyane Donck is meer dan zwart vinyl en een kartonnen hoes, behoudens een intrigerend werk van beeldend kunstenaar Vera Meulendijks op de cover. Aan Sounds That Surround Me gaat een organische geschiedenis vooraf, beginnend met de residency anderhalf jaar geleden van Dyane in de Bredase wijk Liniekwartier. Electron nodigde Dyane uit in het kader van het onderzoeksprogramma Urban Art Projects om haar intrek te nemen in een woning, met dank aan wooncorporatie AlleeWonen die open stond voor dit project. Bij aanvang is er feitelijk niets, en tegelijkertijd alles. Observatie was de eerste handeling die onvermijdelijk leidde tot een voorlopige analyse hoe Dyane zich vanuit haar kunstenaarspraktijk wil verhouden tot mens en omgeving. Waar begint het subtiele spel waarbij je als kunstenaar door je omgeving wordt beïnvloed en wanneer is het moment dat het artistieke resultaat de beslissende factor is.

“Sounds That Surround Me is geïnspireerd op en gemaakt met muziek en geluiden uit mijn directe omgeving. In de multiculturele wijk Liniekwartier te Breda – waar ik een atelierwoning heb – vroeg ik de mensen die er wonen naar welke muziek zij luisteren. Ik kreeg namen van (meestal pop)artiesten uit verschillende landen, zoals Marokko, Turkije en Somalië. Door deze namen te googelen en via die namen weer verder te zoeken naar verwante muziek, naar de traditionelere oorsprong, naar bepaalde instrumenten, etc.), ontdekte ik nieuwe muziek.

Deze muziek gebruikte ik om de tracks op dit album te maken. Soms nam ik letterlijk samples: een klein stukje uit het betreffende nummer, maar dan zodanig vervormd – vertraagd, versneld, gepitched, herhaald – dat het niet meer letterlijk is. En soms liet ik me alleen beïnvloeden, bijvoorbeeld door een ritme, een klankkleur of een specifieke toonladder.”

Het medium en uiteindelijke vorm van het project stond bij aanvang vrij, geluid was onvermijdelijk maar het proces kon alle kanten uit. De uitgangspunten die werden meegegeven waren tamelijk sober en in zekere zin ook vrijblijvend: benader de omgeving als een antropoloog, niet om deel te nemen maar om te acteren op hetgeen zich voordoet en terug te vertalen naar het eigen domein. Het multiculturele van de wijk hield daarvoor een muzikale belofte in, zoveel diverse culturen moet minstens zoveel verschillende muziekstijlen en liefst ook muzikanten bieden. Muziek maken is echter niet per definitie vanzelfsprekend volgens de islamitische overtuiging van het deel van de bewoners die Dyane in haar compositie wilde betrekken. Dat verminderde niet de interesse en intentie van Dyane die gaandeweg haar werkstructuur deed ontstaan.

“Daarnaast maakte ik met mijn harddisk-recorder opnames in mijn directe omgeving: gesprekken op straat, het verkeer, geluiden in en om het station. De microfoontechniek die ik daarvoor gebruikte is een heel speciale, namelijk binauraal door middel van een dummyhead dat ik zelf maakte: een paspophoofd met twee anatomisch correcte siliconen oren. In de oren zitten de microfoons, waardoor je opneemt via die oren en daarmee ook alle reflecties van de oorschelp. Als je dit terugluistert op een koptelefoon geeft het een zeer realistisch geluidsbeeld: een overtuigende 3D-illusie.”

De aanwezigheid van de omgevingsgeluiden is zo direct en onvoorwaardelijk dat je als luisteraar je positie in de compositie bijna voelt, langzaam wordt je getrokken in een illusie, een sfeer die een laag lijkt achter de werkelijkheid. Het gebruik van het kwatrijn van Omar Khayyám (Perzië 1048 -1123) in de eerste track herinnert aan tijden dat mystiek en verheffing van de mens centraal stonden. Getuige de Engelse vertaling van één van zijn gedichten: “The firmament derived no benefit from bringing me here, Nor were any glory and prestige added to it by taking me away, Nor did my two ears ever hear from anyone, The reasons for my arrival or departure.”

“Door deze manier van werken, met gebruik van bestaande muziek, werd ik me extra bewust van het feit dat het wel mijn eigen muziek moest worden, met typische elementen die duidelijk van mijzelf zijn, zoals het gebruik van concreet (omgevings)geluid, sounddesign als muzikaal element en de combinatie van melodieuze lijnen en elektronica.”

Opvallend aan de projecten van Dyane Donck is het terugkerende element van samenwerking. Hoewel in aanvang van Sounds That Surround Me het een gehele soloproductie leek te zijn, is de publieke uitvoering toch wederom in samenwerking tot stand gekomen dit keer met Dansnest. De combinatie met Dansnest heeft zelfs tot een speciaal project geleid AROUND US die de energie en perfectiedrang van Dyane illustreert. De drang om altijd te zoeken naar de beste realisatievorm, het besef dat haar muziek geen eindstadium is maar samen met reisgenoten tot vervolmaking komt.