Stranger than a Tourist

Ik volg kunstenaar Paul Nieboer al een tijdje via Instagram. De afgelopen weken verschenen daarop beelden uit Athene. Hij bleek aan het werk te zijn bij Yellow Brick Studio. Nieuwsgierig geworden besloot ik hem te mailen, en het interview dat daaruit volgde wil ik graag met jou delen.

Waar word je blij van en welke aspecten van het kunstenaarschap spreken je het meest aan?
“Wat ik tof vind, is dat je de meest kleine en ogenschijnlijk onbenullige dingen als beginpunt kunt nemen. Een stukje plastic, een half woord of een veel te moeilijk theoretisch begrip. Langzaam verzamel je, leg je linken tussen dingen en ontstaat er een hele setting. En dat bevindt zich nog allemaal voor het punt dat je het met anderen hebt gecommuniceerd. Wanneer je dat doet, wordt het ook op ander gebieden realiteit, in de zin van een gesprek of echt samen iets op touw zetten.”

Hoe ziet jouw werkproces eruit?
“Een omgeving vind ik fijn om vanuit te vertrekken. Dit kan een strandje zijn bij Ritthem of een fenomeen als de ‘bandjes’ cultuur. Op deze manier kan ik wat ronddwalen, dingen vinden. Op zo’n moment weet ik ook duidelijk wat mijn persoonlijke motivatie is. Waarom ik überhaupt aan een maakproces wil beginnen. Later hoop ik natuurlijk wel dat het proces ook wat algemener wordt. Dat ik het weet te verbinden aan een grotere setting dan alleen mijn persoonlijke beleving. Ik weet niet of dat altijd noodzakelijk is, maar voor mij is het delen met anderen wel essentieel. Ik wil graag horen wat anderen hebben toe te voegen. Vaak is dat ook weer een nieuw begin voor een volgend proces.”

Ik denk dat juist de individuele beleving automatisch meerdere mensen aanspreekt omdat die raakt aan wat mens-zijn is. Jij geeft aan dat je een grotere setting dan alleen jouw beleving zoekt voor je proces. Kun je dat toelichten? Wat in het delen ervan is essentieel voor jou?
“In het delen van werk met een groep ontstaat er weer iets nieuws. De video die ik van Pan had gemaakt in Athene heb ik getoond tijdens de open studio. Pan was daar ook bij. En terwijl de bezoekers uit het ‘kunstwereldje’ kwamen, komt Pan uit een andere sociale laag, aangezien hij op straat leeft. Dus terwijl er naar de film gekeken werd waarin Pan als onderwerp naar voren komt, was hij er na de film ook als persoon. Misschien was het uitnodigen van Pan wel een kleine politieke actie van mij. Omdat ik niet wilde dat het een avond zou worden waarin de kunst mensen naar een onderwerp kijken en biertjes drinken, maar om het persoonlijke, wat de hele werkperiode karakteriseerde, door te trekken naar de presentatie. Persoonlijk idealen verwezenlijkt zien in vorm is ook wel een reden om iets te laten zien of te organiseren.”

Welke aspecten van een omgeving neem je mee als je overweegt die als uitgangspunt te nemen?
“Ik denk de elementen die, wanneer je weer thuis bent, nog steeds in je hoofd blijven hangen. Zo zag ik een 3-jarige Deerhound rennen op het strand. Zo mooi. Ik had geen idee wat ik daarmee kon, maar het bleef wel hangen. Dus nu ga ik er toch langzaam mee aan de slag. Juist die onmogelijke dingen die je tegenkomt, immaterieel, onbekend, zwaar vervuilend et cetera, zijn misschien wel het interessantste.”

Wat zijn beginpunten tot nu toe geweest en wil je een voorbeeld geven van waarin die een afronding hebben gevonden?
“Op het strand vond ik felgele brokken. Het duurde maanden voordat ik wist wat het was. In de tussentijd had ik gekeken wat voor soort materiaal het was, hoe het reageerde op water, hoe het zou drogen. Na een tijd kende ik het materiaal goed, maar ik wist niet wat het was. In dit proces vindt het telkens een vorm, maar naarmate ik het materiaal beter leer kennen veranderd mijn manier van omgaan met het materiaal en dat beïnvloed ook de vorm ervan. Voor de afstudeershow wil ik de gele brokken verwerken in een groeiend kristalsculptuur, dat is het idee nu. Maar ik hoop dat mogelijkheden van het spul nog vele vormen teweeg zullen brengen.”

Wat is Yellow Brick Studio en hoe kwam je met hen in contact?
“Yellow Brick Studio is Vasiliki Sifostratoudaki. Haar visie op een plek waar onderzoek door beeld en tekst samen komen, bouwt ze verder en verder uit doormiddel van het organiseren van werkperiodes. Op deze manier is elke maker/denker die daar werkt wezenlijk onderdeel van wat Yellow Brick is. En alhoewel het een soort theoretiseren is en het ontwikkelen van een systeem (wat ik soms een beetje eng vind), is het vooral heel persoonlijk. Meer nog dan het ontwikkelen van theorie en het innemen van een positie is het een manier van het creëren van een levendig netwerk waarin de focus ligt op persoonlijke ontwikkeling.

Vasiliki ontmoete ik op ART Rotterdam, waar ze werk presenteerde bij JOEY RAMONE galerie. Supertof dat ze, na dit gesprek en een paar foto’s van mijn werk, het vertrouwen had dat ik wel een interessante werkperiode zou kunnen doen in Athene.”

Ging je erheen met een plan of op de bonnefooi? Wat verwachtte je?
“Voor het idee van Athene had ik al de wens om een werkperiode te hebben in het buitenland. Ik was benieuwd hoe die ervaring zou zijn: met een rugzak aankomen, alles doen en presenteren binnen drie weken, en dan weer vertrekken met alleen je rugzak. Wat me hier het meeste in aansprak was dat ik vooraf verwachte dat de scheiding tussen persoonlijk en professioneel zou verdwijnen. Een ervaring waarin je reageert als persoon, maar waar je ook weer een stap probeert te maken als beeldmaker.”

Heeft de werkperiode bij Yellow Brick daarin verandering of bevestiging gebracht en hoe zou je dat omschrijven?
“Beide denk ik. Ik had wel verwacht dat het, juist door het weg vallen van de grens tussen persoonlijk en professioneel (of formeel),  drie intense weken zouden gaan worden. Maar zoiets van tevoren bedenken en je daar dan op voorbereiden kan gewoon niet. Ik had mijn eigen positie, die van ‘ergens tussen toerist en beeldmaker in’, als uitgangspunt genomen. Ik als vreemdeling. De sociale positie van vreemdeling interesseert mij vanwege de kwaliteiten die daar bij komen kijken. Als vreemdeling kun je objectiever zijn dan de ‘locals’. Maar je bent daardoor ook kwetsbaarder. Ik had over deze dingen gelezen in een essay van Georg Simmel met de titel ‘The Stranger’ en heb ze zelf ook ervaren in Athene. En daarnaast ook via het video interview dat ik heb gehad met Pan, de man die vanwege omstandigheden op straat leeft in Athene. Dus in die zin wel bevestiging maar de ‘real thing’ is toch wel echt wat anders.”

Eerder gaf je aan graag vanuit een omgeving te vertrekken, daarbij richt je je dan op het onderzoeken daarvan. Tijdens deze werkperiode koos je ervoor om vooral vanuit je eigen positie als ‘de vreemdeling’ te werken, hoe heb je het ervaren als persoon hoofdonderwerp van je eigen onderzoek te zijn?
“Ja, dat is wel een goeie. Om eerlijk te zijn had ik het zelf nog niet zo gezien en voelde het ook niet zo. Maar het is zeker zo dat ik mij zelf niet heb proberen weg te moffelen in de presentatie. Eerder had ik wel de neiging om meer vanuit een onderwerp te praten wat me dan bezig hield. Maar steeds meer probeer ik het geheel niet in elkaar te passen, maar mijn eigen blik als verbindende factor te nemen. Misschien moet je wel met mij in gesprek, wil je de logica van het werk snappen. Ik houd zelf heel erg van ogenschijnlijk random werk. Wat aan alle kanten lijkt te ontsnappen en waarvan de naam van de kunstenaar als woord me sterk bij blijft omdat ik er verder lastig een woord aan het werk kan koppelen.”

Welk beeld vormt een goede weergave van je ervaringen bij Yellow Brick?
”Samenvatten in één beeld is me niet gelukt, maar misschien dat deze beelden het een beetje kunnen vatten.”