Anatomie van een Frans stokpaardje

Vaak zien we hetzelfde maar ervaren we het anders. Functionaliteit van ontwerp komt in conflict met de drang naar geestelijke vrijheid tijdens het proces van collage of assemblage. Achter ieder beeld schuilt een verhaal of herinnering, maar hoe komt de creatie tot stand? Wat gebeurt er tijdens het maakproces?

De gebuikte technieken vinden hun oorsprong in het Dadaïsme, een culturele beweging die ontstond als negatieve reactie op de Eerste Wereldoorlog.

Het Dadaïsme oftewel Dada is een crossover van beeldende kunst, poëzie, theater en grafisch ontwerp, maar betrof meer een geesteshouding dan een artistieke stijl omdat ze de waarde van kunst ontkenden. Zij keerden zich tegen de algemeen geaccepteerde normen en waarden van de traditionele kunsten, omdat ze vonden dat de maatschappij verlost moest worden van systemen die berusten op logica en rede. (1) Dada-kunstenaars maakten veel collages (twee- en driedimensionaal) en hielden zich bezig met bestaande voorwerpen: zij maakten er op destructieve wijze iets anders van.
Beeld transformatie
Een collage proces is een transformatie van het beeld, die ook plaatsvindt op metafysisch niveau bij de maker. De eerste stap die wordt gemaakt is de destructie van het beeld, om het bestaande uit de context te halen. Tijdens dit proces komen nieuwe inzichten naar boven, waarbij je als maker voelt aangetrokken om nieuwe verbanden te leggen.

De tweede stap is ontbinden, een onbewust proces waarin het bewustzijn de controle los laat een esthetisch beeld te creëren. Je raakt meer geïntrigeerd met de materie in plaats van de visie die je voor ogen had. Het zijn creatieve handelingen zonder persoonlijke barrières, gevestigde regels of vooroordelen over het beeld. Door het los laten van controle komt er een stroom van nieuwe energie vrij, waardoor je in de ‘flow’ terecht komt.

Hier begint de derde stap, het herontdekken en terugeisen van de visie. Vaak komt er een gevoel, emotie, herinnering of obsessie van het onderbewustzijn mee naar boven, wat mee verwerkt wordt in het beeld. Tijdens deze stap komt verborgen materiaal naar boven en kunnen we een beslissing nemen wat weg kan of terug geïntrigeerd kan worden.

De laatste stap is intuïtief. Het is een samenloop waar bewust en onderbewust bij elkaar komen om de manifestatie van elementen te vormen naar een nieuw verfijnd ontwerp. Als het bewustzijn en onderbewustzijn op 1 lijn zitten krijg je toegang tot het universele. Net zoals mediteren ruimte creëert in het nu, gebeurt dat ook met het creëren van beeld of tekst, in het nu.

Het komt vaak voor dat er begrippen, klanken, korte zinnen of losse woorden mee naar boven komen tijdens het maakproces van een collage. Na enkele minuten hevig staren vloeit er vanzelf een vervreemd verhaal uit. Het is een vorm om grip te krijgen wat er zich in het hoofd afspeelt.