Destination Unknown #2: Project, deelnemers, kunst?

De afgelopen maanden mocht ik als kunstenaar deelnemen aan Destination Unknown 2017. De werkperiode, samen met zeven  andere kunstenaars, eindigde in een expositie. Tijdens de werkperiode dacht ik onder andere na over het werken in projecten, in deze tekst neem ik je mee naar waar die gedachten heengingen. Vragen die in mij opkwamen stelde ik ook aan de andere deelnemende kunstenaars. Omdat nadenken en schrijven het beste gaan als mijn handen zorgen voor een ritme vind je als afwisseling van de tekst stukjes van een tekening die ik intussen maakte.

Het had altijd een nare klank in mijn hoofd: werken in een project. Ik hoorde ‘intensieve samenwerking’ en ‘planmatige aanpak’ als de belangrijkste methodes om tot ‘verrassende, innovatieve oplossingen’ te komen, voor elk probleem dat je kunt bedenken. Dit alles natuurlijk in sneltreinvaart, want het moet wel efficiënt blijven. Het project dus.

‘Ik werk momenteel in een project in Maastricht’. Ik hoorde het mezelf zeggen. Wat ging dat opeens gemakkelijk. Er werd niet gevraagd naar de inhoud van het project en of dit wel een werkwijze is die bij mij als kunstenaar past. Ook de locatie waar ik aan het werk was (ik woon in Vlissingen, waarom zou je dan in Maastricht in drie leegstaande huizen gaan werken?) was geen aanleiding tot het stellen van vragen. Tegelijk speelden deze wel in mijn hoofd. Ik had het meest makkelijke antwoord gegeven op de vraag: ‘en wat doe jij dan eigenlijk?’. Mijn antwoord was net zoiets als ‘oh, goed hoor’ op de vraag hoe het met je gaat. Met zo’n antwoord neem je zowel jezelf als je gesprekspartner niet serieus.  Soms is dat prima, maar in deze situatie was mijn antwoord een reflex zonder inhoud.

De term ‘project’ associeer ik met school en daar is het een verplichte leervorm die ‘perfect aansluit bij het werkveld’. Kenmerkend voor een project is de relatief korte periode en de mensen (liefst vanuit verschillende studies en/of beroepen) die zich helemaal geven, tot en met het inleveren van nachtrust toe, om van het project een succes te maken. Wanneer is iets een succes? Waarom moet het al een succes zijn voordat we zijn begonnen? Waarin ligt de waarde van het project voor de deelnemers?

In de antwoorden op deze laatste vraag kwam bijna unaniem naar voren dat de vrijheid die we kregen en namen één van de belangrijkste voorwaarden is om allemaal op onze eigen manier te kunnen werken. Deze vrijheid, gecombineerd met het direct kunnen reageren op elkaar en zich laten inspireren door een nieuwe omgeving voedt het vertrouwen in het eigen werk en werkproces.

werk van Dina Dressen tijdens Destination Unknown 2017

Dina Dressen deed voor de tweede keer mee aan Destination Unknown. Zij geeft aan elk jaar iets compleet nieuws in haar kunstenaarspraktijk te ontdekken, waardoor de sleur uit haar werk  gehaald wordt. ‘’Een andere omgeving, zoals deze huizen, geven je andere mogelijkheden en belemmeringen waar mijn werk zich elke keer aan aanpast. Ik werkte inmiddels al jaren standaard met veel water in mijn werk. In het huis waar ik mijn kamers had was geen water aanwezig, waardoor ik gedwongen was iets anders, nieuws, te verzinnen. ‘’

Off-Screen, werk van Linda Lenssen tijdens Destination Unknown 2017

‘’Tijdens het maakproces heb ik meer gesprekken met andere kunstenaars, curatoren, galeriehouders en initiatieven zoals Videopower dan normaliter in mijn atelier’’ vertelt Linda Lenssen.
‘’Doordat ik direct feedback krijg over hoe iemand het kijken naar mijn werk ervaart, raakt mijn denken over de presentatie in een stroomversnelling en wordt dat gebied ook meer open gebroken. Waar ik normaliter solitair keuzes maak, ga ik nu meer denkbare mogelijkheden af, en verwerk ik wat mensen me teruggeven tijdens gesprekken. Het beïnvloedt dus niet mijn werk an sich, maar wel de wijze waarop ik iets toon.’’

Voor anderen, zoals Marina Visic, ligt de waarde van het werken in de slooppanden vooral in de mogelijkheid om haar werk in een alternatieve omgeving te plaatsen, buiten de white cube. Zij maakte voor Destination Unknown een lichtwerk dat fascineerde door de subtiele bewegingen en de relatie met de ruimte.

Ik probeer elke twee á drie maanden één expositie of project te doen waaraan ik aandacht en tijd besteed naast of als invulling van het werken in het atelier. Er is tijd nodig na elke nieuwe input, een tijd om deze te laten rijpen, te vergeten om vervolgens te ontdekken dat het werkproces erdoor gescherpt en beinvloed is. Als ik van project naar project doorren, probeer ik alles te stevig vast te houden en glipt het als zand door mijn vingers. Bovendien raak ik uitgeput, omdat alle nieuwe dingen in mijn hoofd rondbuzzen en niet kunnen bezinken.

Ik geloof dat het vertrouwen dat in ons groeit en dat wij elkaar kunnen geven als collega’s ten diepste de waarde van het werken in een project is. Destination Unknown heeft dit vertrouwen gevoed door ons te voorzien van deze bijzondere werkplek, inspiratie, inhoudelijke gesprekken en contacten met diverse collega-kunstenaars en andere mensen uit de (lokale) kunstwereld.