Het toeval van het hier zijn, Lotte van Lieshout

Lotte van Lieshout begon haar residency zonder plan, maar met een doos vol verpakkingsmaterialen. Het residu van haar eigen consumptiegedrag, de basis van haar voeding én de ondergrond van haar werken. De afwisseling van materialen ervaart ze als prettig, net als het aanpassen van bestaande formaten tot de juiste verhouding die zij nodig heeft om te schilderen over haar leven.

Terug naar Brabant

De omgeving van Zundert deed niets voor haar als inspiratiebron. Lotte had geen wandelingen en zwerftochten nodig, ze wilde haar tijd in het atelier zo geconcentreerd mogelijk benutten. Ze stelde zich helemaal open voor haar werk, maar ook voor de gemeenschap. Het beleven van het ritme van het dorpse leven waar iedereen je op straat groet. Daarom onderneemt ze graag projecten in Brabant, om haar woonplaats Den Haag even te verruilen voor het Brabantse.

“Hier zijn bracht herinneringen uit mijn jeugd terug. Hier te zijn voelt als een warm bad. Deze plek geeft meer een gevoel van contemplatie, maar dan in de oecumenische zin. Ik ben ook naar de kerk gegaan en heb na de dienst daar koffie gedronken. Ook hier is het heel vrij in de kerk, de dominee sprak ook over Vincent van Gogh en zijn nieuwsgierigheid naar de persoon. Ik voel zelf geen liefde voor Vincent die waarschijnlijk een nare man was. Maar via zijn werk kwamen er wel persoonlijke connecties. Zo ben ik deze maand in Zundert getrouwd, niet in de kerk, gewoon voor de burgerlijke stand. Ik heb toen Janot geschilderd zoals Vincent in zijn periode in Arles de postbode Roulin heeft geschilderd. Ook met de bloemen op de achtergrond, maar dan de bloemen uit de tuin die ik er ook op heb afgedrukt. Dat is het fijne van blanco hier komen, ik zit nergens aan vast. Ik heb ook meegedaan aan de ‘Zomer van Zundert’ en een stoepkrijttekening gemaakt van het schilderij La Berceuse waaraan de voorbijgangers mee hebben getekend. Zo hoorde ik weer dat Luc Tuijmans, die hier familie had, een stoepkrijtwedstrijd heeft gewonnen wat hem het idee gaf om kunstenaar te worden. Waarschijnlijk is dit een mooie Zundertse mythe.”

La Berceuse

Het moederschap dat subtiel aanwezig is in het schilderij van mevrouw Roulin, La Berceuse, ervaarde Lotte als reden tot verbondenheid. Op ware grote heeft ze dit werk gereproduceerd op het verzamelde karton, maar met haar eigen beeltenis.

“Het is een mengeling geworden van haar en mijzelf. Het moest geen kopie worden. Zo zijn er tal van kleine verschillen waarvan de belangrijkste is dat ik het touw dat ze in haar handen heeft heb weggelaten. Dat touw is om de wieg heen en weer te schommelen, ze is moeder en ik ben dat niet. Toch voel ik het moederschap wel in het zorgzame. Ik dacht het niet kunnen krijgen van kinderen achter me te hebben gelaten, maar door het graf van het broertje van Vincent kwam het weer terug. Het is fijn om nu hierover te schilderen, ik heb er vrede mee. Vijf jaar geleden heb ik een hersenbloeding gehad. Liggend in het ziekenhuisbed voelde ik me als een dode liggende vogel. Ik voelde me heel rustig en klaar om te gaan. Door de vogels die ik hier heb geschilderd wilde ik het gevoel meegeven dat alles goed is, laat maar gaan. Ik voel sterk dat ik in mijn dagelijks leven meer aandacht wil geven aan verbindingen. Ik wil mensen bij elkaar brengen en probeer dat met mijn werk over te brengen.”

De aanwezigheid van anderen

Toch voelde Vincent ook als een leermeester voor Lotte. Als observator van het dagelijks leven waar hij de mensen die hij aantrof vereeuwigde. De aanwezigheid van de ander is ook een leidraad in het werk van Lotte, dat ze nu onderzocht vanuit de werkwijze van Vincent.

“Ik begon met foto’s te maken van mensen die aan het werk zijn, maar dat werd niet wat ik wilde dus ging ik foto’s van mezelf maken. Foto’s van wat ik zo dagelijks deed en daar zat dus de neuspeuteraar bij die ik als vervolg op La Berceuse heb geschilderd. Toch kom ik nu minder in mijn werk voor dan anders, er is plaats voor andere mensen. Ik heb foto’s gemaakt van de kerkgangers waar me een tweetal gezichten opvielen. Mijn fascinatie leidde tot schilderen van hun portret wat voelde als een intiem moment, alsof ik de huid kon voelen, betasten zelfs, tijdens het schilderen. Ook heb ik gevonden foto’s gebruikt, oude foto’s die bij een tentoonstelling lagen in het Gele Huis hiernaast. Mensen mochten zelf aan de slag hiermee en erbij tekenen vandaar dat ik dacht dat ik er wel een paar mocht meenemen. Twee vrouwen en een kat stond op de zwart wit foto, waarvan er langzaam steeds meer verdween van de ander in het schilderen, bijna een geestverschijning.”

De schat van Zundert

Het is gebruikelijk om iets achter te laten na een werkperiode in de vorm van een ‘tastbaar’ kunstwerk,  maar Lotte heeft een schat toegevoegd aan de gronden van de kosterswoning. Eigenlijk wilde ze er eentje vinden met de metaaldetector echter vond ze niets kostbaars.

“Toen heb ik zelf iets begraven, iets wat me dierbaar is maar waar ik nu afstand van kan doen. Waarom kan ik niet vertellen, dan weet je wat het is. Waar het ligt weet alleen een vriendin want het mag ook niet te snel gevonden worden. Er is wel een aanwijzing in een schilderij verborgen waarop mijn voeten te zien zijn, verder niet want ieder element dat ik eraan toe voeg zou te veel informatie geven. Alleen door het goud kun je vermoeden dat het om een schat gaat.
Het geschenk dat ik hier heb gekregen is het kleurenpalet door intensief naar het werk van Vincent te kijken. Dat heeft me wel geholpen om mijn eigen palet dat ik eens in de zoveel tijd verander te bepalen. Meestal zijn mijn cadeautjes dat er door het gebruik van de verpakkingen een mooie restvorm ontstaat, zeg maar gat in het werk. En het toeval, dat de man die ik schilderde ook uit Den Haag komt, hij heeft een caravan in Zundert. Maar vooral de ervaring met het dorp, de saamhorigheid en er meer willen zijn voor mijn vrienden.”