In de tussentijd belanden, Rolina Nell

Misschien was het de herfst en de kortere dagen dat het Rolina Nell meer moeite koste dan verwacht om te wennen aan haar verblijf als Artist in Residence in De Moeren vlakbij Zundert. Hoewel ze al veel residencyplekken heeft bezocht was het nu anders. Ze moest tussendoor naar huis, en thuis is de andere kant van Nederland in de provincie Groningen; een vervelende onderbreking van deze twee maanden. Het ouder worden kan meespelen of het afgesloten zijn van de buitenwereld in de grote donkere boerenschuur. Aan de ene kant is de isolatie prettig, maar ook heel zwaar toen het te fris werd om de deuren open te zetten. En buiten is er de herrie van de omgehakte bomen die worden versnipperd. Het begon allemaal met het eigen maken van de plek.

Het stadse leven

Rolina arriveerde in Brabant met stapels schilderdoeken en veel plannen waar ze niet aan toe is gekomen. Eerst de boerenschuur opruimen en opnieuw inrichten zodat er plek is om te werken. Buiten wandelen en filmpjes maken. Weer binnen collages maken en zo kijken waar het op uit komt.

 “Ik kom van een boerderij, mijn grootouders zijn deze in 1953 begonnen. Toen mijn ouders met pensioen gingen in 2013 ben ik teruggekeerd naar de plek waar ik ben opgegroeid. Daarop besloot ik om ieder jaar ergens ter wereld als Artist in Residence te verblijven en dan speciaal naar steden omdat ik op het platteland woon. Ik ben in steden geweest zoals Leipzig, Boedapest, Rejkjavic. Omdat deze bijzonder zijn, maar ook omdat ik dingen wilde doen die in een stad mogelijk zijn zoals naar het museum gaan, de film, kortom het stadse leven leiden.
Nu woon ik in een oude school in Bierum, dat ligt niet al te ver van de stad Groningen. Misschien ken je het wel als Bierumer School, een Artist in Residence plek met ateliers en meerdere presentatieruimtes. Omdat we veel bezoekers uit Groningen hebben voelt het niet altijd aan als een dorp, maar dat is het wel. Dat ik nu afwijk van mijn voornemen om in een stad te werken heeft te maken met tijd. Ik heb net als iedereen te weinig tijd voor alles. Ik wil minder op de klok kijken en in de tussentijd belanden. Dat is best lastig, maar hier is alles zo anders dat ik denk dat ik een eigen ritme heb kunnen vinden.”

Werkende vrouw

Tijdens haar aanmelding voor deze Artist in Residence woonde Rolina nog op de boerderij, en verbond haar werk met de werkende vrouw; met Vincent in gedachten die ook vrouwen afbeeldde tijdens het verrichten van boerenarbeid. Het idee was wat naar de achtergrond verdwenen omdat ze op de reservelijst stond voor een verblijf hier, en niet lang vooraf haar werkperiode kon plannen.

“Voor de ‘werkende vrouw’ ben ik modellen uit de omgeving gaan zoeken die rond de 80 zijn. Ik heb de vrijwilligers van het Vincent van GoghHuis uitgenodigd, die zijn over het algemeen wel wat ouder. Ik heb ze gevraagd om te poseren, rechtopstaand, schort om met een zeis in de hand die ik heb meegebracht uit Bierum. Ik fotografeerde ze zo op de rug en deze foto’s gebruik ik om na te tekenen. Een van mijn modellen is Ella ter Kuile van der Hoeve, haar familie bezit het landgoed De Moeren. Ik wilde haar graag uitnodigen, maar toen het niet lukte om haar per mail te bereiken heb ik haar gebeld. Ze sprong gelijk op de fiets, nog heel fit en bij de tijd, en kwam aan in broek en coltrui. Ella wilde geen rok aandoen. Ik heb haar toen gekleed met mijn schort, broekspijpen omhoog. Ik wil wel laten zien dat ze een vrouw is, ook vanwege de tegenstelling met de zeis. Ik wil hedendaagse vrouwen laten zien, vrouwen waarvan je niet verwacht dat ze dit werk zouden doen. Het is een soort van verbinding met Vincent, het tekenen van mensen op het land sprak mij aan. En het gegeven tijd houdt mij ook bezig. Het zijn associaties waarvan ik niet weet hoe ze ontstaan: vadertje tijd, einde van het leven. Mijn doel was om een verbeelding te maken van de tijd, vandaar de attributen als een toevoeging zoals in de christelijke iconografie. En de vrouw mag op een voetstuk gezet worden, maar wel in een universele weergave daarom laat ik geen gezichten zien, dat doe ik nooit in mijn werk. Iedere kijker vult nu zelf het gezicht in.”

Levensgrote tekeningen

De tekeningen die Rolina maakt zijn groot, zo groot dat het een mens op ware grote kan weergeven. Daarom vraagt ze haar modellen ook naar hun lengte zodat dit klopt met de werkelijkheid. De tekeningen zijn een realistische weergave, maar dat is niet het belangrijkste. Het gaat ook over de tijd.

“Ik werk superlangzaam en kan het tekenen niet zo lang volhouden. Dat is goed omdat ik zo mijn productie verlaag. Het kost me meer tijd en energie, en daardoor is het intenser. Bij schilderen weet ik wat er ontstaat, dat doe ik al langer en dan staat het er met enkele kwaststreken. De verschillende structuren die ontstaan, de technieken, die moet ik bij het tekenen nog ontdekken. Verbazing vooral, je zit er zo dicht op. Soms heb ik zelfs het gevoel dat ik het niet kan, en dan loop ik van het papier weg en dan ervaar ik het andersom, dat ik het wel kan. Ik heb ook andere materialen uitgeprobeerd, zoals tekenen op theedoeken. Dat heeft Vincent ook gedaan, schilderen op theedoeken. Het soort theedoeken dat ik nodig had lag gewoon hier. En ook dat werden tekening met vrouwen, werkende vrouwen natuurlijk. Ik heb sowieso iets met textiel en vooral kleding. Dat heeft met identiteit te maken, maar het is ook leuk om te tekenen. Ooit heb ik van iemand een serie poppen in klederdracht overgenomen, en daar zat ook een van Zundert bij, dus die is meegekomen en speelt nu ook een rol.”

Tijd en tekst

Niets is toevallig. Omdat Vincent drie schilderijen heeft gemaakt van maaiers tekende Rolina drie vrouwen met een zeis. Ze zijn geheel geïsoleerd van hun omgeving waardoor het gaat om de persoon en het attribuut. Hoewel alles nu draait om de vrouwen is hij de enige man die invloed mag uitoefenen, en van wie ze meer is komen te weten door zijn brieven te lezen. Niet genoeg om precies te zeggen wat, maar wel om meer inzicht in hem te krijgen en om nieuwe dingen te laten ontstaan.

“Zo dacht ik ook met geel te gaan schilderen zoals Vincent deed. Dat werkte niet, ik hou niet van die kleur. In de vorm van kurkuma heb ik het wel gebruikt in enkele werkjes. Wat wel nieuw is in mijn werk hier is dat ik ook met tekstjes begon te stempelen. Eerst teksten van hem, ik denk als een aanloopje om te kijken waar ik mee bezig wilde zijn. En later ook teksten van Joke Hermsen om in de stemming te komen. Het is iets om wel te onthouden en misschien ooit mee door te gaan. Net zoals de oude postkaarten in combinatie met tekeningen, daarvan weet ik ook nog niet waarom. Ik ga in ieder geval verder met tekenen en het werken met modellen. Wat vooral belangrijk is bij deze residency dat ik nu op mezelf ben, over mijn eigen tijd kan beschikken en dat ik volkomen geconcentreerd kan zijn omdat ik alles achter me kan laten. Dat is wel anders in de stad. Ik heb nu ook tijd om te lezen, thuis is het daarvoor te druk. Ik denk hier dan ook na over het nemen van tijd. Ik zal zien of me dat terug in Bierum gaat lukken, of dat ik meer ga toelaten dat ik minder tijd heb. Misschien moet ik vooral het vermogen toelaten om te spelen, dat heb ik echt nodig om door te kunnen.”