Publicatie Brieven uit Spanje

In 2020 deden de Spaanse kunstenaars Carme Nogueira en Elena Prado op uitnodiging van Stedelijk Museum Breda en Witte Rook onderzoek naar de herinneringen van de Spaanse gemeenschap in Breda, arbeiders die in de jaren zestig het Spanje van dictator Franco verlieten om in Nederland te gaan werken. Tijdens bijeenkomsten en gesprekken zijn vele foto’s en documenten verzameld, die zijn gepresenteerd in de projectruimte NEXT van Stedelijk Museum Breda. De resultaten met de expositie, die tevens diende als een object gathering room, zijn opgenomen in het Stadsarchief Breda en vullen zo een blinde vlek op in het archief van de stad. De resultaten van de tentoonstelling en het onderzoek naar de effecten op de stad zijn verzameld en van meer context voorzien in een publicatie.

De naam van het project en de publicatie, Brieven uit Spanje, is geïnspireerd op de Spaanse krant Carta de España, de krant die in de jaren 70 van de vorige eeuw de verbinding vormde tussen de Spaanse migranten en het thuisland. Deze krant is tevens de inspiratie voor het maken van de publicatie in drie talen (Spaans, Nederlands en Engels) en is ontworpen door ferranElOtro.

Edwin Wiekens/Stadsarchief Breda- locatie Stedelijk Museum Breda

In een drietal boekpresentaties die plaats vonden in Breda, Rotterdam en Utrecht is er per stad een ander aspect van het onderzoek belicht. De eerste vond plaats in Breda op 31 okober 2021 tijdens de maand van de geschiedenis waar nader werd ingegaan op de betekenis van ons immaterieel geheugen en de rol van het instituut om de geschiedenis levend te houden. Met als moderator Erik Hagoort en als sprekers kunstenaar Elena Prado, Ynze Alkema (Stadsarchief Breda), Esther van Rosmalen (Witte Rook), Foncho Llamas en Carmen Herrera die beiden deel uitmaken van de Spaanse community in de stad.

foto Isabel Sarda – locatie Kunstinstituut Melly

Tijdens het onderzoek van Nogueira en Prado kwam ook de Spaanse migrantie in Rotterdam in beeld. Op zaterdag 4 december werd in samenwerking met kunstinstituut Melly de nadruk gelegd op het maatschappelijk engagement van kunstenaars van vroeger en nu. Carme Nogueira en Elena Prado bespraken in een artist talk hun project, Hans Abelman ging dieper in op zijn verleden als betrokken activistisch kunstenaar en het ABC-boek dat hij samen met Nelly Soetens in de jaren 70 maakte om migranten Nederlands te leren en kunstenaarsduo Iratxe Jaio en Klaas van Gorkum gaven hun visie op de dynamiek tussen de kunstenaar en het sociale domein in het heden. Gemodereerd door Marjolein van de Ven (conservator hedendaagse kunst Stedelijk Museum Breda) en Esther van Rosmalen (Witte Rook).

foto Esther van Rosmalen – locatie Instituto Cervantes

Op zaterdag 14 mei 2022 vond in samenwerking met CRE Paises Bajos en Stedelijk Museum Breda, het evenement ‘Herschrijven van de herinnering aan Spaanse migratie: zestig jaar Spaanse aanwezigheid in Nederland’ in Instituto Cervantes te Utrecht. Andere sprekers waren onder andere Lucia Lameiro, coördinator bij de Federatie van Migrantenverenigingen (NOOM) die reflecteerde op de geschiedenis van Spaanse migratie en de rol van de verenigingen voor de sociale en economische ontwikkeling van de Spanjaarden in Nederland. Het ronde tafel evenement, waarvan de presentatie van het project en de publicatie Brieven uit Spanje deel uitmaakte, werd gemodereerd door Maria Bruquetas, de voorzitter van de CRE die de ervaringen van Spaanse migratie ook in een hedendaags perspectief plaatste. Het evenement benadrukte het belang van de Spaanse gemeenschap door aandacht te schenken aan het persoonlijke verhaal in combinatie met de maatschappelijke sitaties van het moment.