Tentakel 7: schrijven in de zin van noteren

In deze zevende aflevering van De Octopus spreekt Nele Brökelmann met kunstenaar Dagmar Marent en theater regisseur en kunstenaar Sam Scheuermann. Samen verkennen zij welke verschillende vormen schrijven in de zin van noteren binnen het ‘onderzoeksproces’ van de kunstenaar aan kan nemen en welke rol de toeschouwer erin speelt. Is er een verschil tussen een notitie, een schets en een werk? Wat voor dynamiek ontstaat tussen de context waarin de gebruikte materialen bestaan en de gedragscodes van de presentatie ruimtes (theater, kunstwereld, huiselijke setting) als het transformatieproces maar door blijft gaan? Luister de podcast op Soundcloud of op Spotify.

Het gesprek vond plaats in het atelier van kunstenaarscollectief YAFF in Tilburg, waar Dagmar onderdeel van uitmaakt. Er is een denk-plek voor het raam ingericht en dat is waar de zoektocht begint naar wat noteren voor Dagmar en Sam inhoudt. In beide praktijken speelt continue transformatie en tijdelijkheid een belangrijke rol; daarbinnen is het registreren wat er aan het gebeuren is, of al is gebeurd, essentieel. Een registratie of constatering kan voor beiden een notitie worden die wederom het denk- en maakproces voedt en zo beïnvloedt welke relatie zij met het publiek aangaan.

Dagmar is steeds op zoek naar materialen die transformeren, in Behandeling 4 wordt de toeschouwer uitgenodigd veranderingen in het werk aan te brengen. Dagmar speelt met elementen, tradities en de geschiedenis van de schilderkunst, zoals met Behandeling 5 – het mummificeren van een schilderij of het gebruik van betadine als ‘verf’ in Operatie 6. Uit interesse voor de invloed dat een werk kan hebben op iemands dagelijks ritme maakt Dagmar vaak in overleg werk. Zo plaatst Dagmar schilderijen achter een stuk verhullend matglas, dat door opgepoetst te worden met een natte doek het mogelijk maakt om tijdelijk een blik erop te kunnen werpen.

Sam speelt in haar performance A study on becoming met een constante transformatie die nergens heen gaat. Door elke twee minuten een foto te nemen en te printen is er sprake van een parelle weergave die nu steeds opnieuw bekeken wordt. Sam beweegt zich tussen theater- en kunstwereld op zoek naar een performance podium dat comfortabele afstand creëert. Dit resulteerde in een ruimte van plexiglas die zij voor een aantal performances heeft gebruikt, zoals Constructions of my Interior en Nomaden. Hier kunnen de performers uit de ruimte stappen en het publiek kan er in om zo de afstand te verkleinen.

Behandeling 5: Gemummificeerd schilderij, 2018, Bijenwas, Damar hars, mirre, Zederolie, castor olie 80cm x 1m

Dagmar Marent hanteert en bevraagt principes uit de schilderkunst die zij toepast op verschillende media. Hierdoor creëert Dagmar afstand waardoor de principes op zichzelf beschouwd kunnen worden. De nadruk ligt daarbij op het proces van toevoegen en weghalen. Residu’s zijn de tijdelijke uitkomsten van haar handelingen en vormen haar kunstwerken. Dagmar gebruikt bijvoorbeeld technieken en materialen uit het restauratie proces. Deze werkwijze beoogt een (schijnbare) oorsprong van het kunstwerk terug te brengen, terwijl chemische processen door blijven werken nadat de schilder heeft besloten dat het af is.

A study on becoming, This Art Fair 2022, Foto: Sam Scheuermann

Sam Scheuermann maakt vanuit haar theaterachtergrond performances die de performativiteit van fysieke en sociale constellaties onderzoeken. Daarbinnen speelt zij met sociale verhoudingen en ‘codes’ door verplaatsingen van objecten, bewegingen van de performers en de relaties die deze met elkaar en de ruimte waarin ze zich bevinden aangaan. De ruimtes die Sam voor haar performances ensceneert zijn ingekaderde speelvelden waarin vrij geëxperimenteerd kan worden met hoe mensen zich tot hun directe omgeving verhouden.

De volgende podcast, tentakel 8 welke handeling te verrichten is vanaf 29 maart online te beluisteren. Voor alle verschijningsdata klik hier. Vanaf mei worden er ook vier beschouwende essays gepubliceerd op het online platform van Witte Rook die dieper ingaan op de inhoud van de gevoerde gesprekken. Deze zijn geschreven door Zeynep Kubat over reflectie (tentakel 3 en 6), Joram Kraaijeveld over presentatie (tentakel 4 en 5), Philippine Hoegen over onderzoek (tentakel 1 en 7) en Liza Voetman over productie (tentakel 2 en 8).

De podcastserie De Octopus is mede mogelijk gemaakt met steun van het Mondriaanfonds in de regeling Kunst Media.