Proces is een Octopus

Het project Proces is een Octopus is opgezet door kunstenaar Nele Brökelmann in nauwe samenwerking met online platform Witte Rook om een bijdrage te leveren aan het discours binnen het professionele culturele veld en het gesprek over hedendaagse beeldende kunst in Nederland. Het project bestaat uit het maken van een serie van publicaties in de vorm van acht podcasts vier beschouwende essays en begeleidende artikelen van de moderatoren. De podcasts worden vanaf februari wekelijks gepubliceerd, en zijn te beluisteren op soundcloud en spotify.

Tentakel 1 vanaf 8 februari ‘een sprong in het diepe’
Tentakel 2 vanaf 15 februari ‘doorgaand procedé’
Tentakel 3 vanaf 22 februari ‘momentum van reflectie’
Tentakel 4 vanaf 1 maart ‘het publieke delen’
Tentakel 5 vanaf 8 maart ‘de vertaling van het kunstwerk’
Tentakel 6 vanaf 15 maart ‘transformatie van het kunstwerk’
Tentakel 7 vanaf 22 maart ‘schrijven in de zin van noteren’
Tentakel 8 vanaf 29 maart ‘welke handeling te verrichten’

Hoe delen kunstenaars hun proces via online publicaties bij Witte Rook, en hoe bewaken ze daarin de poëtische kwaliteiten van hun werk? Met deze vragen startte Nele Brökelmann in 2020 haar verblijf als Artist in Residence bij Witte Rook. Ze nam het online platform van Witte Rook als case study voor haar onderzoek naar de rol van het proces binnen de artistieke praktijk. Het onderzoek vond plaats binnen de theoretische kaders van Bruno Latour en vervolgens werden de inzichten in essayvorm zowel visueel als tekstueel gepresenteerd. Onderdeel van het onderzoek waren twee groepsgesprekken gevoerd door Nele Brökelmann met Jorieke Rottier, Marit van der Heijden en Esther van Rosmalen waarbij het uitgangspunt – wat is de functie van een (online)platform –  leidde tot het analyseren van de betekenis van het woord proces. Hieruit is een basistekst geformuleerd met acht verschillende posities van het proces gebaseerd op de gebieden: onderzoek, productie, presentatie en reflectie.

De titel van het project Proces is een Octopus is gebaseerd op de metafoor van de octopus die is gekozen bij de aanvang van dit project. De octopus staat voor een levend wezen met acht tentakels die onafhankelijk van elkaar kunnen functioneren en onderzoeken. Tevens is het een referentie naar het boek van René ten Bos genaamd Bureaucratie is een inktvis waarbij de ongrijpbare inktvis (bureaucratie) als een hyperobject wordt beschouwd; iets wat zo alomvattend is dat we nooit het totaalbeeld op ons netvlies kunnen krijgen.

Het doel van deze publicatieserie is om tot een definiëring te komen van de verschillende facetten van het proces in relatie tot de uitoefening van het vak kunstenaar. We vinden het belangrijk om de term ‘proces’ in relatie tot het maak-, denk-, en werkproces van de kunstenaar te definiëren en te voorzien van context. Ook omdat we een zekere behoefte signaleren bij de kunstenaars en organisaties met wie wij samenwerken. Met de publicatieserie willen wij bijdragen aan begrip en duiding van de praktische zaken en inhoudelijke argumentatie rondom het proces, maar ook de sociale en institutionele impact uitdiepen die van invloed is op de hedendaagse kunstenaarspraktijk.

De technische kant van de podcast wordt verzorgd door Twan van Bragt. De gesprekken worden gevoerd door Nele Brökelmann, Esther van Rosmalen, Roeliena Aukema en Eef Schoolmeesters. Bij ieder gesprek gaan we uit van twee gasten waarbij gelet wordt op het bijeenbrengen van kunstenaars en professionals van verschillende generaties en achtergronden en een diversiteit aan posities in het kunstenveld. Iedere moderator heeft ook een specifiek gebied als onderwerp. Nele zal het gebied van onderzoek verkennen, Esther reflectie, Roeliena presentatie en Eef het productieproces. De deelnemende kunstenaars en curatoren zijn: Thomas Bakker, Iris Bouwmeester, Monika Dahlberg, Julia Geerlings, Mariska de Groot, Maureen Jonker, Susanne Khalil Yusef, Vedran Kopljar, Eva Langerak, Dagmar Marent, An Onghena, Jorieke Rottier, Sam Scheuermann, Lily van der Stokker, Marjolein van de Ven en Liza Wolters.

Als reflectie op deze acht gesprekken hebben wij vier auteurs uitgenodigd om een essay te schrijven over de vier onderwerpen die worden besproken in de podcasts. Het eerste essay over het onderwerp ‘productie’ is nu te lezen op onze website. Deze zijn geschreven door Zeynep Kubat over reflectie (tentakel 3 en 6), Joram Kraaijeveld over presentatie (tentakel 4 en 5), Liza Voetman over productie (tentakel 2 en 8) en Philippine Hoegen over onderzoek (tentakel 1 en 7).

Het project Proces is een Octopus wordt mogelijk gemaakt door het Mondriaanfonds in de regeling Kunst Media.