Bakunin’s Barricade

De jubileumexpositie ‘Wir nennen es Ludwig’ in het museum Ludwig te Keulen combineert de eigen, bijzondere collectie met het werk van vijfentwintig kunstenaars van internationaal statuur. Vanuit de historie, de kunst, de collectie, de stad en het systeem zijn er bestaande en nieuwe werken opgesteld, die de veertig jaar aanwezigheid van het museum onder de loep nemen.

Soms idealistisch, zoals Body Isek Kingelez met een toekomstvisie op schaal van het nieuwe Keulen, niet als utopisch perspectief of ontwerp, maar als een model gebaseerd op observaties met multiculturele elementen en een zekere humor. Daarentegen laten de Guerrilla Girls een kritischer geluid horen. Niet alleen ten opzichte van de beperkte rol van de vrouw in de kunsten, maar ook hoe het nieuwe mecenaat zich laat kenmerken door een museum op te richten. De ondernemingszin van de multinational verpakt in een eigen paleisje.

Het meest gelaagde werk staat bij het begin van de tentoonstelling en is van Ahmet Ögüt met als titel Bakunin’s Barricade. De titel verwijst naar de opstand in Dresden in mei 1849 tegen koning Frederick Augustus II met als doel deze van de troon te stoten om een Saksische republiek te stichten. Eén van de leiders, Mickhael Bakunin, opperde het idee om kunstwerken uit de collecties van Dresden op de barricades te plaatsen om zo de troepen van de koning tot staan te brengen.
In tegenstelling tot de historie, het voorstel is uiteraard niet uitgevoerd, heeft Ahmet zijn barricade wel voorzien van kunstwerken die niet van Dresden, maar uit de collectie van het Ludwig museum komen. Zoals onder andere werken van Franz Marc, Oskar Kokoschka, Alexej von Jawlensky en Andy Warhol (met een portret van de oprichter van het museum Peter Ludwig) als de Mariannes* van de fictieve vuurlinie met autowrakken en draadstaal.

De vraag wat de rol is van kunst ten aanzien van de huidige en sociale politieke conflicten, die ook heden ten dage het wereldbeeld bepalen, stelt hij niet zonder zich te onttrekken aan de consequenties. Door een juridische verkoopovereenkomst deel uit te laten maken van de installatie, waarbij de potentiële koper akkoord gaat met de bindende instructies, krijgt het kunstwerk een strategische positie. De voorwaarden zijn van dien aard dat de installatie moet worden ingezet, en van kunstwerken voorzien zoals Bakunin bedoeld had, in geval van gevechten die gepaard gaan met tijden van politieke en sociale onrust.

De primaire vraagstelling wat is kunst? en waarom is het kunst? wordt hiermee niet beantwoord maar wel van context voorzien. De context van kunst als middel in de gewapende strijd lijkt misschien vergezocht, maar dagelijks zien we voorbeelden van de gevechten die zich in Syrie afspelen. Deze oorlog gaat om meer dan religie of bezit maar over cultuur en de vernietiging ervan. Een volk kan overheerst worden maar als hun cultuur wordt afgenomen, hun historie, hun kunstschatten, dan wordt uiteindelijk de ziel gebroken.

Bakunin’s Barricade gaat mijns inziens ook over het nemen van stelling, het spiegelen van de hoogste en de laagste moraal. Het draait om macht, wie bezit de macht en hoe weet je deze te verwerven. Door de overeenkomst integraal deel uit te laten maken van de installatie laat hij zien dat hij de regie in handen houdt en dus de macht heeft over zijn kunstwerk na verkoop. In tijden dat het fysieke eigendom geen vanzelfsprekendheid is, legt Ahmet de verantwoordelijkheid volledig bij de koper. Investeren in de kunst is niet langer zonder gevaar.

* La liberté guidant le peuple, De vrijheid leidt het volk (1830) van Eugène Delacroix.