Hoe passen we in deze wereld? Inge Nabuurs & Erwin van Doorn

De eerste gedachte die Inge Nabuurs en Erwin van Doorn inviel bij het betreden van de grote boerenschuur was WAUW; wat een ruimte! Hun thuisbasis is Eindhoven waar – in tegenstelling tot de landelijke omgeving van Landgoed De Moeren – de natuur en het boerenleven ver te zoeken is. Als ateliernomaden gaan ze op zoek naar een ruimte als ze deze nodig hebben; door tijdelijk een studio te huren of als Artist in Residence elders te verblijven. Het is dan ook vooral de ruimte zelf, het feit dat er ruimte is, dat de Artist in Residence plek zo bijzonder maakt.

Genius Loci

Inge en Erwin vertrekken voor hun werk vanuit de kunstgeschiedenis. Het startpunt is het archief om volgens hun eigen methode materiaal te verzamelen en dit te censureren tot de essentie overblijft. Dat het nu over Vincent moest gaan was evident, met als doel om de genius loci tastbaar en zichtbaar te maken dankzij de hand van de meester zelf. Toch bleek het minder eenvoudig dan verwacht om zijn handtekening te vinden, simpelweg omdat zijn signatuur nauwelijks is gedocumenteerd.

“Zijn handtekening hebben we online gevonden op de site van National Gallery in London op een schilderij van een vaas met zonnebloemen, een van de zes die Vincent heeft geschilderd. Dit was het enige gedigitaliseerde schilderij met voldoende resolutie om dit kleine stukje met Vincents signatuur te kunnen gebruiken. Toevallig is dat net het schilderij dat besmeurd werd met tomatensoep tijdens de acties van Just Stop Oil, wat vlak voordat we hier kwamen gebeurde. Dat mag je niet negeren, daar moet je iets mee. De elementen waarmee we hier begonnen waren de handtekening van Vincent, de zonnebloemen en tomatensoep. Nu kunnen we wel van alles vinden van die actie, al blijft het raar dat ze een kunstenaar hebben gekozen die het waarschijnlijk met hen eens was. Toch denken we niet dat het gaat om de keuze tussen kunst of leven: kunst is leven. In ons werk is vooral de connectie met de kunstgeschiedenis relevant en nu ook de symboliek van de tomatensoep. We hebben daarom exact dezelfde blikken tomatensoep uit Engeland geïmporteerd – die soep is trouwens niet te eten – om daarmee interventies te doen. Dat noemen we een post performance. Het is een performance zonder publiek, die we op diverse manieren registreren met vaak eclectische resultaten.”

Pentagram

Met de handtekening van Vincent zochten ze de buitenruimte op tijdens deze wintermaanden. Het idee is om deze te projecteren op natuurlijke elementen, of delen van het landschap waarvan Erwin en Inge denken dat het passend is. Na al die jaren weet niemand meer precies waar Vincent toen heeft gelopen of wat hij heeft gezien, dus dat kon niet het uitgangspunt zijn. Wat ze nodig hadden was een model om hun eigen ingrijpen te bepalen, en dat werd het pentagram.

“Hoe kom je in contact met een dode kunstenaar? Met levende kunstenaars kun je mailen, schrijven, bellen. Daarom kozen we het pentagram, het is een stap naar de geestwereld. We hebben een platte kaart getekend op canvas – dit is echt nieuw voor ons – met als startpunt het Van GoghHuis in Zundert, dan De Moeren, en zo hebben we tien punten gezet die de stervorm van het pentagram volgden. Zo ontstonden er nieuwe plekken. Op die locaties hebben we geprojecteerd en werden het bovennatuurlijke plekken. In ieder geval plaatsen waar wij zonder het pentagram nooit zouden komen. We gebruikten hiervoor een strak werkschema: overdag de plekken bekijken, tegen zonsondergang erheen gaan. Zo rond 16:30 uur de tomatensoep op rituele wijze uitgieten als een dripping – een referentie naar Jackson Pollock – en dan is het binnen een half uur pikkedonker. Dan beginnen we met de projecties. We brengen zo het archief naar de publieke ruimte. Dat gaat over het dagelijks leven. Dat gaat over kunstwerken waar geen glas voor zit. Dat gaat over hoe alles hier een Van Gogh is door zijn handtekening te zetten via de projectie. Het kader om de zwartgemaakte en losgemaakte handtekening creëerden we zelf waarbij we de randen een grijze pixel meegeven, dat zie je haast niet maar in de projecties wel omdat grijs uit veel kleuren bestaat en door het gebruik van verschillende technieken als een prismatische kleur zichtbaar wordt.”

Nieuwe ogen

Zundert ligt zo dicht bij België, overal kom je de grens van de twee landen tegen. En ook de grens met publiek en privaat. De vraag diende zich aan of er eigenlijk wel zo veel publieke grond is? Toch vonden ze vrij toegankelijke gebieden zonder lichtvervuiling, waar het zelfs nog kleurrijk is. Plekken die heel dicht komen bij de landschapselementen die Vincent beschrijft in zijn brieven.

“Hij gebruikt daar termen voor die nu niet meer zo gewoon zijn, zoals beek en sloot. Geen idee wat het verschil is. Om dat te herkennen moet je op zoek naar de definitie ervan en dan besef je hoever je inmiddels afstaat van de dagelijkse dingen. Door de projecties ontdekten we de gelaagdheid van het landschap en de natuur. Bijvoorbeeld de projecties op grassen, we dachten dat het niet zou lukken omdat ze heel dun zijn deze tijd van het jaar. Maar het werkt wel, en soms laat de projectie het er heel anders uitzien. Wat bij een andere projectie lijkt op onkruid zijn eigenlijk jonge bomen die heel dicht bij elkaar groeien. We hebben zelfs – dankzij het pentagram – de laatste zonnebloem van het seizoen gevonden op een plek die nog helemaal groen was en met bloemen, wat een speciale strook voor de biodiversiteit bleek te zijn. Tegelijkertijd was de grond bevroren met ijskristallen. Heel mooi maar dat werkte niet voor ons.
We begrijpen Vincent nu beter, zijn snelle toetsen die we herkennen in de beweging van het gras. Dat zien we ook terug in de fotografische opnames die we maken van de projecties. Dat is al een proces op zich door de lange sluitertijd die we nodig hebben. Net zoals het precies positioneren van de camera en van de geprojecteerde handtekening. Door iedere verandering van perspectief verandert ook de betekenis. In dit werk spelen we met het auteurschap van hem en van ons. Door zijn handtekening terug te brengen naar het landschap kunnen we met er weer met nieuwe ogen naar kijken. Maar het is de lens zelf die we gebruiken om onze rol als kunstenaar in te vullen.”

Dialoog

Inge en Erwin werken inmiddels al 15 jaar samen als duo, dus er is altijd wel sprake van een dialoog met elkaar of de beschouwer. Soms lijkt het werk onaf, het hoeft ook niet altijd perfect te zijn. Dan is er sprake van uitwisseling en dat doe je samen. Ze vragen zich dan ook af of alleen werken wel passend is in deze tijd?

“Samen werken kan op verschillende manieren, met elkaar, met anderen, met de dingen die je tegenkomt. Ons werk vond vooral buiten plaats, en dat hebben we binnengehaald door de stammetjes die we in de natuur hebben gevonden in de studio te plaatsen. Ze zijn een beetje scheef en dat hebben we ook zo gelaten. Daarop hebben we de lege soepblikken geplaatst waarop genoteerd staat op welke plekken ze zijn uitgegoten. Het geheel hebben we in de lijn van het pentagram in een cirkel gezet. Zo is het object weer terug, dat hebben we sinds 2014 niet meer gedaan. En heel veel nieuwe dingen ontdekt zoals het spel met licht, donker en de nuances van het licht. Zoveel gelaagdheid in de textuur. Ook de landkaart, dat gebruikten we wel eerder, maar dat is nu doorontwikkeld. Er staat nu meer informatie op zodat je al mentaal de plekken kunt bezoeken. Samen werken, dat is ook samen ontdekken. Dat gaat niet alleen over de kunst, de historie, maar ook hoe we passen in deze wereld.”